Ortaokul sosyal bilgiler dersinde ve okul uygulamalarında sosyal katılım becerisinin geliştirilmesi sürecinin değerlendirilmesi

Abstract

Sosyal katılım vatandaşlık temelinde gerçekleşen yeterliliklerden biridir. Sözü geçen yeterliliğin ise okul çağının ilk yıllarından itibaren bireylere kazandırılması hem ülke politikaları hem de toplumsal bilincin oluşması açısından hedeflenen bir durumdur. Bu araştırmanın amacı, beşinci sınıf sosyal bilgiler öğrencilerinin sosyal katılım becerilerini nasıl kazandıklarını, sosyal bilgiler dersi ve okul uygulamaları çerçevesinde ortaya koymaktır. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışması kullanılmıştır. Araştırma verileri 2017-2018 eğitim öğretim yılında gerçekleştirilen yapılandırılmamış gözlemlerden, yarı yapılandırılmış öğrenci ve öğretmen görüşmelerinden ve sosyal bilgiler dersi kitabından elde edilmiştir. Çalışma grubunda ölçüt örnekleme göre belirlenen, Denizli ili Pamukkale ilçesine bağlı, üst sosyo-ekonomik düzeydeki bir ortaokulda öğrenim gören 34 beşinci sınıf öğrencisi ile öğrencilerin sosyal bilgiler öğretmeni yer almıştır. Araştırmanın verilerinin analizinde içerik analizi kullanılmıştır. Araştırmada sonuçlarına bakıldığında, öğretmen ve öğrencilerin vatandaş algılarının, hak/görev/sorumluluk bilinci, vatan aidiyeti ve üretkenlik başlıkları altında temellendirildiği, vatandaşlık algılarının sosyal katılım ile ilişkilendirildiği sonucuna ulaşılmıştır. Araştırmada sosyal katılım algısına ilişkin, öğretmen ve öğrencilerin sosyal katılımı, toplumsal kapsam, eğitsel/sosyal etkinlikler, akademik kapsam, iletişim becerileri ve haklar başlıkları altında açıkladıkları tespit edilmiştir. Süreçle ilgili olarak, sosyal bilgiler alan kapsamı, sosyal bilgiler ders kitabı içeriği, öğretmen tutum ve davranışları ve okul uygulamaları destekleyici; öğretmen tutum, inanç ve davranışları, öğrenci eğilim, inanç ve davranışları ile veli ve okul etkisi engelleyici unsurlar olarak tespit edilmiştir. Araştırmada sosyal katılım sürecinde öğrencilerin kişisel deneyimlerinin, yakın çevrelerinde meydana gelen durumlardaki davranışları, derse, okul projelerine, okul etkinliklerine katılım temelinde ortaya çıktığı görülmüştür. Sosyal katılım sürecinde öğrencilerin, davranış boyutunda, akademik ve kişisel gelişim alanlarında olumlu kazanımlar elde ettikleri; duygu boyutunda, mutluluk ve özgüven duygularının arttığını ifade ettikleri belirlenmiştir.

Social participation is one of these competancies realized on the basis of citizenship. The attainment of the mentioned to the individuals from the first years of school age is targeted both in terms of the country's policies and in terms of the formation of social consciousness. The purpose of this study is to reveal how the fifth grade social studies students gain their social participation skills within the framework of social studies lesson and school practices. Case study from qualitative research methods was used in the research. The research data were obtained from unstructured observations, semi-structured student and teacher interviews and social studies textbook in the 2017-2018 academic year. Thirty-four fifth grade students and social studies teachers of the upper-socio-economic secondary school in the province of Pamukkale, Denizli, were included in the study group. Content analysis was used to analyze the data of the research. Considering the results of the research, it is concluded that the perceptions of citizens and students are based on the rights / duties / responsibilities of consciousness, citizenship and productivity, and citizenship perceptions are associated with social participation. In the research, it was determined that teachers and students explained social participation, social scope, educational / social activities, academic scope, communication skills and rights. Regarding the process, the scope of social studies area, social studies textbook content, teacher attitudes and behaviors and school practices are supportive; teacher attitudes, beliefs and behaviors, student tendencies, beliefs and behaviors, and parents and school influence were identified as barriers. In the research, it was seen that the personal experiences of the students emerged on the basis of their behaviors in situations in their immediate environment, participation in the class, school projects and school activities. During the social participation process, students achieved positive gains in the behavioral dimension, academic and personal development; It was determined that they expressed increased feelings of happiness and selfconfidence in their emotional dimension.