Koroner arter hastalığında Htert gen ekspresyonu ve telomeraz aktivitesi

Abstract

AMAÇ: Ateroskleroz oluşumu ve akut koroner sendrom (AKS) gelişimi için en güçlü bağımsız risk faktörü yaştır. Kromozomların uçlarında bulunan özelleşmiş DNA tekrar dizilerinden oluşan heterokromatik bölgeler olan telomerler de, biyolojik yaş ve yaşlanma hızı üzerine etkilidirler. Sonuç olarak telomerler yaşlanmayla ilişkili hastalıklarla bağlantılı olabilir. Çalışmamızda koroner arter hastalığı ile telomer uzunluğunun korunmasını, stabil kalmasını sağlayan, telomeraz enzim aktivitesi ve bu enzimin aktivitesinde katalitik görev yapan proteini kodlayan, hTERT gen ekspresyonu arasındaki ilişkiyi değerlendirmeyi amaçladık. METOT: Çalışmamıza 55-75 yaş aralığında, koroner arter hastalığı şüphesi ile koroner anjiyografi yapılmış, 62 kontrol, 71 stabil koroner arter hastalığı (KAH) ve 78 AKS olmak üzere 211 hasta dahil edilmiştir. Yaş aralığı, telomer üzerine yaş etkisini minimalize etmek için dar tutulmuştur. Telomeraz enzim aktivitesi ELİSA ile, hTERT gen ekspresyonu RT-PZR ile belirlenmiştir. Parametrik test varsayımları sağlandığında bağımsız grup farklılıkların karşılaştırılmasında Varyans Analizi; parametrik test varsayımları sağlanmadığında ise bağımsız grup farklılıkların karşılaştırılmasında Kruskal Wallis Varyans Analizi kullanılmıştır. Ayrıca sürekli değişkenlerin arasındaki ilişkiler Spearman ya da Pearson korelasyon analizleriyle ve kategorik değişkenler arasındaki farklılıklar ise Ki kare analizi ile incelenmeştir. BULGULAR: Hastaların yaş ortalaması AKS grubunda 63,4±6,1, stabil KAH grubunda 63,4±6,4, kontrol grubunda 61,7±5,6 saptandı. Gruplar arasında anlamlı farklılık saptanmadı (p=0.2). AKS hastalarının %73,1’i (57), stabil KAH hastalarının %76,1’i (54) erkekti ve bu iki grupta kadın ve erkek hastalarının dağılım oranları benzerdi. Kontrol grubu hastalarının 40,3’ü (25) erkekti. Serum telomeraz enzim konsantrasyonu sırasıyla AKS (36.61 ± 1.54), stabil KAH’da (36.79 ± 1.57), kontrol grubuna (37.03 ± 2.25) göre daha düşük saptandı, ancak bu fark istatistiksel olarak anlamlı değildi (p=0,890). Telomeraz enzim sentezinde rol alan hTERT gen ekspresyonu AKS grubunda kontrol grubuna göre 2,7 kat, stabil KAH grubunda kontrol grubuna göre 2,2 kat daha az saptandı. SONUÇ: Bu çalışmada AKS, stabil KAH ve kontrol grubu arasında telomeraz enzim konsantrasyonu anlamlı farklılık göstermezken, gruplar arasında hTERT gen ekspresyonu anlamlı farklılık göstermekteydi. Koroner arter hastalığı tanısını öngörmede lökosit telomeraz aktivitesi ve hTERT gen ekspresyonu serum belirteci olarak faydalı olabilir. Anahtar kelimeler: Koroner arter hastalığı, akut koroner sendrom, stabil koroner arter hastalığı, hTERT gen ekspresyonu, telomeraz aktivitesi

AIM: Age is the strongest independent risk factor for the formation of atherosclerosis and the development of acute coronary syndrome (ACS). The telomeres, which are the heterochromatic regions of specialized DNA tandem repeats at the ends of chromosomes, are also effective on biological age and the aging rate. As a result, telomeres may be associated with aging-related diseases. In the current study, it is aimed to evaluate the correlation between the telomerase enzyme activity, providing the protection and stabilization of telomere length, and the hTERT gene expression, coding the protein that acts as a catalytic in the activity of this enzyme in coronary artery disease. METHOD: A total of 211 patients between 55 and 75 years old, as 62 controls, 71 stable coronary artery disease (CAD) and 78 ACS, to whom coronary angiography was applied due to the suspicion of coronary artery disease, were included in the study. The age range was kept limited in order to minimize the age effect on the telomere. Telomerase enzyme activity was determined by ELISA and hTERT gene expression was determined by RT-PZR. Variance Analysis was used for the comparison of independent group differences when parametric test assumptions were provided; and in the absence of parametric test assumptions, Kruskal Wallis Variance Analysis was used to compare the independent group differences. In addition, the correlation between continuous variables were analyzed by Spearman or Pearson correlation analysis and the differences between categorical variables were examined by Chisquare analysis. RESULTS: Age average of the patients was determined as 63.4±6.1 in the ACS group, as 63.4±6.4 in the stable CAD group, and as 61.7±5.6 in the control group. No significant difference was observed between the groups (p=0.2). 73.1% (57) of the ACS patients and 76.1 (54) of the stable CAD patients were male and distribution ratio of female and male patients was similar in these groups. 40.3% (25) of the patients in the control group were male. Serum telomerase enzyme concentration was detected as lower in ACS (36.61 ± 1.54) and stable CAD (36.79 ± 1.57) when compared to the control group (37.03 ± 2.25) however this difference was not statistically significant (p=0.890). hTERT gene expression acting in the telomerase enzyme synthesis was detected as 2.7 times lower in ACS group when compared to the control group and as 2.2 times lower in the stable CAD group than the control group. CONCLUSION: In the current study, telomerase enzyme concentration does not differ significantly between ACS, stable CAD and control group, whereas hTERT gene expression is significantly different between the groups. Leukocyte telomerase activity and hTERT gene expression can be useful as the serum indicators for the prediction of the coronary artery disease. Keywords: Coronary artery disease, acute coronary syndrome, stable coronary artery disease, hTERT gene expression, telomerase activity