Afet sonrası toplanma alanlarının analizi: Denizli örneği

Abstract

Ülkemizde geçmişten bugüne kadar pek çok deprem, sel, heyelan gibi doğal olaylar sıkça yaşanmış olup özellikle depremler sebep oldukları büyük can ve mal kayıpları ile göze çarpmaktadır. Bu doğal olayların afete dönüşmemesi adına afet zararlarını azaltmaya yönelik önlemler alınması gerekmektedir. Afet yönetimi de afet zararlarının azaltması veya önlenmesi için toplumun tüm kaynakları ile kurum kuruluşların bir arada yer aldığı, afet öncesi, sırası ve sonrasında yapılması gereken çalışma, uygulama ve organizasyonları kapsamaktadır. Kentler jeolojik durumları, coğrafi konumları ve barındırdıkları sağlıksız/çarpık kent dokuları ile afetler karşısında kırılgan bir yapıda olup sahip oldukları nüfus ile yüksek risk taşımaktadırlar. Kentsel gelişmeyi yönlendiren imar planları ise, kentsel risklerin ve afet zararlarının azaltmasında geliştirilecek strateji ve politikaları yönlendirmede etkin bir araç olarak kullanılmalıdır. Bu nedenle, şehir planlama disiplini ve afet yönetimi birbirinden bağımsız düşünülmemeli, iki disiplin ortaklığında ve eşgüdümünde politikalar geliştirilmelidir. Bu doğrultuda, Coğrafi Bilgi Sistemleri ise, veri işleme, analiz/sorgulama yapma, görselleştirme gibi çok fonksiyonlu olanakları ile çok katmanlı ve çok aşamalı afet yönetiminde en yaygın kullanılan araç olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu tez çalışmasında Denizli kent merkez ilçelerinde bulunan kentsel açık ve yeşil alan niteliğine sahip ilk toplanma alanlarının niteliksel ve niceliksel olarak analiz edilmesi ve Denizli İl Afet Müdahale Planı’nın şehir planlama disiplini perspektifinden değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Bu doğrultuda, çalışma alanına ait veriler çeşitli kurum ve kuruluşlardan temin edilerek CBS’nin sağlamış olduğu olanaklardan faydalanılarak sayısal ortama aktarılmış olup çalışma içeriğine uygun analiz çalışmaları yapılmıştır. Yapılan analiz çalışmalarında, 4 adet ilk toplanma alanın fay hatları ve sakınım mesafeleri ile doğrudan ilişkili olduğu ve mahallenin mevcut nüfusuna göre ilk toplanma alanı büyüklüklerinin 16 mahallede yeterli, 48 mahallede yetersiz olduğu sonuçlarına ulaşılmıştır. Bu analizlerden elde edilen bulgular İl Afet Müdahale Planı’nda yer alan mekânsal ve niteliksel öngörülerle karşılaştırılmış olup, mahalle ölçeğinde belirlenen ilk toplanma alanlarının uygunluğu ve yeterliliği üzerine değerlendirmeler yapılmıştır. Ayrıca yapılan tüm analiz sonuçları da göz önünde bulundurulduğunda şehir planlama perspektifinden yasal düzenlemelerde, imar planlarında afet olgusunun vurgulanması gerektiği, afete duyarlı planlama yaklaşımların afet yönetimindeki yeri ortaya konulmuştur.

Natural events such as earthquakes, floods, landslides have been frequently experienced in our country from past to present and especially earthquakes are striking with their great loss of life and property. In order to prevent these natural events from turning into disasters, measures should be taken to reduce disaster losses. Disaster management also covers the activities, organizations and organizations that should be done before, during and after the disaster, with all the resources of the society and institutions and organizations to reduce or prevent disaster losses. The cities are fragile in the face of disasters with their geological conditions, geographical locations and unhealthy/distorted urban textures, and they carry a high risk with their population. Zoning plans that direct urban development should be used as an effective tool in guiding strategies and policies to be developed in reducing urban risks and disaster losses. Therefore, urban planning discipline and disaster management should not be considered independent from each other, policies should be developed in cooperation and coordination of two disciplines. Accordingly, Geographic Information Systems is the most widely used tool in multi-layered and multi-stage disaster management with its multi-functional facilities such as data processing, analysis/inquiry, visualization. In this thesis, it is aimed to analyze quantitatively and qualitatively the first gathering areas after a disaster in Denizli city center district, which have the characteristics of urban open and green areas and to evaluate Denizli City Disaster Response Plan fram the perpective of urban planning discipline. Accordingly, the data of the study area were obtained from various institutions and organizations and transferred to the digital environment by making use of the opportunities provided by GIS and analysis studies were made in accordance with the content of the study. In this analysis studies, it has been concluded that 4 gathering areas are directly associated with fault lines and conservation distances and the size of the gathering areas is sufficient in 16 neighborhoods and insufficient in 48 neighborhoods according to the current population of the quarter. The findings obtained from these analyzes were compared with the spatial and qualitative predictions included in the Provincial Disaster Response Plan, and evaluations were made on the suitability and adequacy of the first meeting areas determined in the neighborhood scale. In addition, considering all the results of the analysis, the place of disaster sensitive planning approaches in disaster management has been revealed in the legal arrangements from the urban planning perspective, where the disaster phenomenon should be emphasized in the zoning plans.