Rekreasyon alanlarında görsel peyzaj kalite değerlendirmesi: Denizli örneği

Abstract

Bir alanın sunduğu doğal güzelliklerin yanında sahip olduğu görsel etkisi, alanın kullanıcılara sunmuş olduğu olanakları, çekici özellikleri, kullanıcıların alanı deneyimlerken ihtiyaçlarına cevap verip vermemesi, iyi ya da kötü olarak algılamasına neden olmaktadır. Görsel peyzaj açısından kalitenin belirlenmesi, değerlendirilmesi, korunarak gelecek nesillerin kullanımına aktarılması ve kent ekolojisinin devamlılığının sağlanması günümüzde önem kazanmıştır. Bu kapsamda, Peyzaj algısının görsel açıdan ele alındığı tez çalışmasında, Denizli Kentinde yoğun kullanılan rekreasyon alanlarından Çamlık Kent Ormanı, Teleferik/Bağbaşı Yaylası, Ornaz Vadisi Piknik Alanı ve Servergazi Mesire Alanı çalışma alanı olarak seçilmiştir. Dört (4) rekreasyon alanında ortak kullanım tipleri; 1. Çocuk oyun alanları (ÇOA), 2. Donatı elemanları (DE), 3. Mimari yapılar (MY), 4. Otopark alanları (OA), 5. Piknik alanları (PA), 6. Bakımlı yüzeyler /alanlar (BY), 7. Su öğesi (SÖ), 8. Yürüyüş yolları (YY) ve 9.Bitişik manzara (BM) olarak belirlenmiştir. Anket 2017 yılı Denizli kent merkezi nüfusu dikkate alınarak (638.398 kişi) toplamda 271 kişi ile yüz yüze olacak şekilde yapılmıştır. Ankette, dört (4) rekreasyon alanının aynı kullanım tipine ait fotoğraflar A4 boyutunda ve renkli olarak kullanıcıla ra gösterilerek, fotoğrafları “beğenip- beğenmediklerine” yönelik 5’li Likert ölçeğine göre puanlandırılması istenmiştir. Beğeni durumuna göre elde edilen son uçlar her rekreasyon alanı ve kullanım tipi için ayrı ayrı olacak şekilde SPSS 20 programı kullanılarak yapılmıştır. Veri analizlerinde değişkenlerin karşılaştırılmasını sağlaya n çapraz çizelgeler kullanılmıştır. Ankete katılanların cinsiyet, medeni durum, doğum yeri, yaş, eğitim düzeyi, meslek ve gelir durumu gibi temel değişkenlere göre ilişkilerin karşılaştırılmasında ki-kare (?²) uygunluk testi kullanılarak analizler yapılmıştır. Sonuçta, Denizli kenti rekreasyon alanları peyzaj yapısının algılanan görsel kalitesi ile ilişkili olduğu belirlenmiş ve kullanıcıların peyzaj algı ve tercihle rine göre görsel peyzaj kalite açısından karşılıklı değerlendirmeler yaparak, mevcut rekreas yon alanları için öneriler geliştirilmiştir.

In today's world, people residing in urban areas have begun to appreciate the importance of natural sites and greeneries more and more. Apart from the natural assets it offers, a site is perceived as good or bad to the extent of its visual effect, facilities it can offer for users, its attractive characteristics and its success or failure in responding to needs of users who experience it. Landscape perception is currently addressed from not only economic but also aesthetic and functional perspectives..Identifying, assessing, maintaining and handing down the quality of visual landscape to the next generations and sustaining the urban ecology have become exponentially relevant. For this dissertation that tackles the landscape perception from the visual perspective, Çamlık Urban Forest ,Teleferik/Bağbaşı Highland, Ornaz Valley Picnic Site and Servergazi Recreational Site a were selected as recreational areas populated to a high extent in the town of Denizli. Based on the preliminary efforts, the common types of usage were identified. The common types of usage in four (4) recreational areas were as follows: 1. Children's playgrounds (CP); 2. Reinforcement components (RC), 3. Architectural structures (AS), 4. Parking lots (PL), 5. Picnic sites (PS), 6. Wellgroomed planes/areas (WGP), 7. Water body (WB), 8. Hiking trails (HT) and 9. Adjacent landscape (AL). The survey was conducted in a face-to-face fashion with a total of 271 people based on the population of the urban center of Denizli (638.398 people) back in 2017. As a part of the survey, the photos of the same type of usage for four (4) recreational areas were displayed for users in a A4 size and colors so that they can rate them for their "like/dislike" in a 5-point Likert scale. The results on their like/dislike were analyzed by SPSS 20 software on an individual basis based on each recreational area and type of usage. Contingency tables were utilized to compare the variables for the data analyses. The analyses were built on chi-squared (?²) test for the comparison of correlations among the respondents based on main variables such as their gender, marital status, place of birth, educational background, occupation and income.. In conclusion, comparative analyses were performed in recreational areas of Denizli from the perspective of visual quality based on landscape perception and choices of users, and recommendations for spatial typology were made for the recreational areas in town.