Klinik örneklemde nikotin kullanımını etkileyen faktörler

Abstract

Giriş ve Amaç: Sigara, pek çok hastalığın en bilinen önlenebilir nedenidir ve çoğu kişi nikotin kullanmaya ve nikotine bağımlı hale gelmeye ergenlik döneminde başlamaktadır. Çalışmamızda klinik örneklemde 12-18 yaş arası ergenlerin tütün ve tütün ürünleri kullanımının ve bu durumu yordayan bireysel, çevresel ve psikososyal etmenlere ilişkin değişkenlerin araştırılması amaçlanmıştır. Değerlendirilecek bireysel risk etmenleri olarak yaş, cinsiyet, ruhsal sağlık durumu, benlik saygısı düzeyi ve prenatal bazı özellikler belirlenmiştir. Sosyal faktörlerden ise ailede sigara içme durumu, ebeveynlik stili, aile yapısı, ailenin sosyoekonomik durumu, ebeveynlerin eğitim durumu, akran sigara içiciliği, okulda psikolojik gereksinimlerin karşılanmasının incelenmesi hedeflenmiştir. Yöntem: Çalışma örneklemi, Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı’nda izlenen, dağıtılan anketleri okuma ve anlamasını bozacak psikopatolojisi olmayan, 12-18 yaş arası, gönüllü, 300 ergen ve ebeveyninden oluşmaktadır. Araştırmaya katılan ergenlere kendileri tarafından doldurulmak üzere araştırmacı tarafından geliştirilmiş Tütün ve Tütün Ürünleri Kullanımının Araştırılması Formu, Güçler ve Güçlükler Anketi- Ergen formu, Rosenberg Benlik Saygısı Ölçeği ve Ergen Öğrencilerin Okulda Psikolojik Gereksinimleri Ölçeği verilmiştir. Araştırmaya katılan ergenlerin ebeveynleri tarafından doldurulmak üzere araştırmacı tarafından geliştirilmiş Sosyodemografik Veri Formu, Çok Boyutlu Ebeveynlik Stillerini Değerlendirme Ölçeği, Barkley Çocuk Dikkat Anketi verilmiştir. Araştırmanın çevrimiçi yapılan bölümü için ise adı geçen testler https://www.onlineanketler.com/s/tutunurunleri linkine yüklenmiş, sistemde kayıtlı ebeveyn numaralarına mesaj ile iletilmiştir. Bulgular: Araştırmamızda ergenlerin tütün ve tütün ürünleri kullanım oranları %34,7 sigara, %10 nargile, %20 sarma sigara, %10,3 aromalı sigara, %7 elektronik sigara şeklinde saptanmıştır. Klinik örneklemde kızların erkeklere göre daha fazla sigara kullandığı, başlama yaşının ortalama 13 olduğu ve sigara içen grubun yaş ortalamasının (15,6± 1,36), içmeyen gruba göre (14,4± 1,72) daha yüksek olduğu görülmüştür. Sigara içen ergenlerin oluşturduğu grupta ebeveynlerin eğitim düzeyi ve sosyoekonomik düzeyinin daha düşük olduğu; parçalanmış aile veya ebeveyn kaybının, prenatal tütün maruziyetinin ve kardeş sayısının daha fazla olduğu görülmüştür. Sigara içen ergenlerin arkadaş çevresi ve ailesinde daha fazla sigara içen kişilerin bulunduğu, ayrıca arkadaş çevresi, evde tütün ürünlerinin bulunması, yakın arkadaşının kullanıyor olması, ailede kullanan birinin olması ve yenilik arayışının tütün ve tütün ürünlerine başlama nedeni olarak belirtildiği saptanmıştır. Olumsuz ebeveyn tutumları, okulda psikolojik gereksinimlerin karşılanmasında yetersizlik olması, okul başarısının ve ödev yapabilme becerilerinin kötü olması, akran ve kardeş ilişkilerinin sorunlu olması sigara içen ergenlerin bulunduğu grupta daha yüksek oranda saptanmıştır. Sigara içmeyen grupta ise sosyoekonomik düzeyin ve ebeveyn eğitim düzeyinin daha yüksek olduğu, çekirdek aile yapısının daha yüksek oranda bulunduğu, olumlu ebeveynlik stilinin daha anlamlı bulunduğu saptanmıştır. Ruhsal bozukluklardan yıkıcı davranış bozuklukları ve depresyon sigara içen ergenlerin bulunduğu grupta anlamlı olarak daha yüksek oranda saptanmıştır. DEHB, anksiyete bozukluğu ve OKB açısından anlamlı farklılık bulunmamıştır. Barkley’in Çocuk Dikkat Anketi ile değerlendirilen Yavaş Bilişsel Tempo belirtileri yoğunluğu, sigara içen grupta anlamlı bir şekilde daha yüksek bulunmuştur. Sonuç: Dünyada en büyük halk sağlığı sorunu olarak belirtilen tütün ve tütün ürünleri kullanım oranını düşürmek, ergenlik döneminde bu ürünleri öncelikle denemeyi önlemeyi gerektirmektedir. Tütün ve tütün ürünlerinden korunma için okula bağlılığın arttırılması amaçlı okulda psikolojik gereksinimlerin daha iyi karşılanması, olumlu ebeveynlik tutumlarının yaygınlaştırılması, özellikle akran ve aile etkisinin azaltılması için gerekli eğitsel ve müdahale çalışmalarının yapılması gerekmektedir.

Background and Aim: Smoking is the most known preventable cause of many diseases and most people begin to use and become addicted to nicotine during puberty. In our study, it was aimed to investigate the use of tobacco and tobacco products in adolescents between the ages of 12-18 and individual, environmental and psychosocial factors that predict this situation in a clinical sample. Age, gender, mental health status, self-esteem level and some prenatal characteristics were determined as individual risk factors to be evaluated. Among the social factors, it was aimed to examine smoking status in the family, parenting style, family structure, socioeconomic status of the family, educational status of the parents, peer smoking, meeting psychological needs at school. Method: The study sample consists of 300 adolescents between the ages of 12-18, volunteers, and their parents, who are followed up in the Department of Child and Adolescent Mental Health and Diseases, Pamukkale University Medical Faculty, and who do not have psychopathology that will impair the reading and understanding of the questionnaires. The adolescents participating in the study were given the Tobacco and Tobacco Product Use Research Form which is developed by the researcher, Strengths and Difficulties Questionnaire-Adolescent form, Rosenberg Self-Esteem Scale and Adolescent Students' Psychological Needs at School Scale to be filled out by them. Sociodemographic Data Form developed by the researcher, Multidimensional Parenting Styles Assessment Scale, Barkley Child Attention Questionnaire were given to be filled out by the parents of the adolescents participating in the study. For the online part of the study, the tests mentioned were uploaded to the link https://www.onlineanketler.com/s/tutunurunleri and sent to the parent numbers registered in the system via a message. Results: In our study, adolescents' rate of using tobacco and tobacco products was 34.7% cigarettes, 10% hookahs, 20% rolling cigarettes, 10.3% flavored cigarettes, 7% electronic cigarettes. In the clinical sample, it was determinated that girls smoked more than boys, the mean age at onset was 13, and the average age of the smoker group (15.6 ± 1.36) was higher than the non-smoker group (14.4 ± 1.72). In the group of smoking adolescents, the education level and socioeconomic level of the parents were lower. It was observed that there were more broken families or loss of parents, prenatal tobacco exposure and the number of siblings. It has been determined that adolescents who smoke have more smokers in their friends and family, the presence of tobacco products at home, the use of a close friend, the presence of a family member, and the pursuit of innovation as the reasons for starting tobacco and tobacco products. Negative parental attitudes, inability to meet psychological needs at school, poor school success and homework skills, problematic peer and sibling relationships were found with a higher rate in the group of adolescents who smoke. In the non-smoker group, it was found that socioeconomic level and parental education level were higher, nuclear family structure was higher and positive parenting style was found to be more significant. İn mental disorders, disruptive behavioral disorders and depression were found with a significantly higher rate in the group of smoking adolescents. No significant difference was found in terms of ADHD, anxiety disorder and OCD. The intensity of Slow Cognitive Tempo symptoms assessed by Barkley's Child Attention Questionnaire was found to be significantly higher in the smoking group. Conclusion: Reducing the use of tobacco and tobacco products, which are considered to be the biggest public health problem in the world, requires avoiding trying these products first in adolescence. For protection from tobacco and tobacco products, it is necessary to carry out the necessary educational and intervention studies to better meet the psychological needs at school, to spread positive parenting attitudes, and especially to reduce peer and family influence.