Türkiye’de küçük belediyelerin ölçek ve yönetim sorunu: Kütahya Belediyeleri örneği

Abstract

Bilindiği gibi Türkiye’de belediyeler halka en yakın hizmet veren kamu kuruluşlarıdır. Günümüzde Belediyelerin halka sundukları hizmetler çok çeşitli hale gelmiştir. Yapılan hizmetlerdeki çeşitliliğin artması ile birlikte belediyelerin teknik, uzmanlık bilgilerine ve yetişmiş personele olan gereksinimi de artmıştır. Bu gelişmelere karşın küçük belediyeler nitelikli, teknik ve yetişmiş personel istihdam etmede önemli sıkıntılar yaşamaktadırlar. Küçük yerleşim yerleri için daha küçük ölçekli üretim ekonomisi gerekli olmasına rağmen bu tarz üretimler için de sağlanan teknolojik ve yönetsel olanaklarla ölçek ekonomisinden yeterince faydalanma imkânları bulunmamaktadır. Yerel yönetimlerde ölçek; ekonomide verimlilik ve etkinlik kavramlarının öne çıkmasıyla birlikte gündeme gelen ve yerel kaynakların amacına uygun ve verimli olarak kullanılıp, kullanılmadığını sorgulayan bir konudur. Türkiye’de belediyelerin sorunları küçük ya da büyük olmalarına bakılmaksızın birbirine benzemektedir; ancak sorunlardan bazıları diğer elediyelerden görece olarak yapısal anlamda farklılaşmaktadır. Bu farklılık ise belediyelerin ölçek sorunundan kaynaklanmaktadır. Bu çalışmada, nüfusu 10.000’den az olan, özellikle de 5.000’den küçük belediyelerin kurulması, işleyişi, mali, idari, personel, ölçek ve maliyet gibi çeşitli boyutlarıyla birlikte ele alınmaktadır. Alan araştırması için Kütahya’daki küçük ölçekli ilçe ve belde belediyeleri örnek olarak seçilmiştir. Bu bağlamda Kütahya’daki küçük ölçekli ilçe ve belde belediye başkanlarıyla yapılan mülakatlarda; belediye başkanlarının yaşadıkları ölçek ve yönetim sorunları tespit edilmiş, daha sonra da bu sorunlara çözüm önerileri getirilmeye çalışılmıştır. Ayrıca Kütahya ilinde 2019/2020 yılları arasında İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler Kontrolörlerinin yapmış oldukları denetim raporları da çalışmada önemli bir yer tutmaktadır. Uluslararası literatürde önemli bir yeri olan Michael Lipsky’in Sokak Düzeyi Bürokratları adlı çalışmasından da faydalanılarak, Kütahya ilinde küçük ölçekli belediyelerde halkla direkt etkileşimde bulunan kamu çalışanları ile görüşmeler yapılmış, bu bürokratların tecrübelerinden de faydalanılmıştır. Bu çalışmalar da elde edilen veriler, daha önceden ulusal ve uluslararası literatürde yer alan diğer akademik çalışmalar, yürürlükte olan hukuki düzenlemeler ve bu alan hazırlanmış STK raporları da derlenerek, karşılaştırma yapılmış ve küçük belediyelerin ölçek, yönetim, mali ve personel gibi sorunlarına, çözüm önerileri getirilmiştir.

This study aims to discuss small municipalities in Turkey, various and especially in including the scale of the problems to using a variety of national and international literature and field research method. In local governments, the scale is an issue that comes to the agenda with the importance of efficiency and effectiveness in the economy and questions whether local resources are used efficiently and in accordance with the purpose. Problems of the municipalities in Turkey regardless of whether big or small, are similar. However, some of the problems may differ structurally from other municipalities. This difference arises from the scale problem of municipalities. This study addresses the establishment and operation of municipalities with a population of less than 10,000, especially less than 5,000, with the scale and cost of financial, administrative and personnel problems. In this study, small municipalities in Kütahya Province were selected as a field study. In this context, interviews with the mayors of townships and towns of Kütahya Province were conducted. The problems faced by the mayors and their own suggested solutions are reported and analyzed. In addition, the audit reports of the Local Authorities Controllers of the Ministry of Interior between 2019 and 2020 in Kütahya were also taken as a basis in the study. In the context of Lipsky's study titled Street-Level Bureaucrats, which has a significant place in the international literature, interviews are made with public employees who directly interact with the public in small municipalities in Kütahya and the experiences of these bureaucrats are conveyed. Finally, the data obtained, other academic studies previously included in the national literature, current legislation and NGO reports were compiled and compared and the current problems of small municipalities were tried to be determined along with their solution suggestions.