Acil servise kafa travması ile başvuran ilkokul çağındaki çocuklarda dikkat eksikliği ve hiperaktivite/dürtüsellik bozukluğu (DEHB) ilişkisi

Abstract

Giriş Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu dikkatin sürdürülmesinde zorluk, dikkatin kolayca dağılması ve yaralanmalarla ilişkilidir. Çeşitli mekanizmalardan kaynaklanan diğer hastalıkların aksine, kafa travması ve ona bağlı gelişebilecek travmatik beyin hasarı (TBH), birincil ve ikincil süreçler nedeniyle nöroanatomi, nörokimya ve nörofizyolojide meydana gelen hasarlar arasındaki karmaşık etkileşime dayanır. Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB) ile kafa travması arasındaki ilişki, kafa travmasının çocuk ve ergenlerdeki mortalite ve morbiditenin önde gelen nedenlerinden oluşu sebebiyle çok önemli bir araştırma konusu haline gelmiştir. Aynı zamanda DEHB sıklıkla dikkat, öğrenme ve hafızadaki kalıcı bozukluklar ve nörobilişsel eksikliklerle sonuçlanır. Kafa travması sonrası bilişsel bozukluğu olan çocuklar, aileler ve toplumlar için büyük bir ekonomik ve sosyal yük getirmektedir. Ek olarak, bu çocukların daha yavaş psikososyal gelişim ve daha zayıf akademik başarı göstermeleri olasıdır. Bu nedenle, kafa travması ve DEHB gibi nöropsikiyatrik durumlar arasındaki ilişkiler çok önemli araştırma konuları haline gelmiştir. Çalışmamızda, toplumumuzda ilkokul çağında kafa travması geçiren çocuklarda, meydana gelen travmada DEHB’nin rolünün olup olmadığı araştırılarak kafa travması ile DEHB arasındaki ilişki incelenmiştir. Yaptığımız literatür taramamıza göre bu konu ile ilgili daha önce benzer bir çalışma yapılmamıştır. Metod Bu çalışma Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı’nda gerçekleştirildi. Acil servise kafa travması ile başvuran ilkokul çağındaki (6-12 yaş) 134 çocuk ve kafa travması dışında başka bir şikayet ile başvuran 134 çocuk (kontrol grubu) ile yapıldı. Çalışmaya katılmayı kabul eden ailelerin çocuklarını değerlendirmek için Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite/Dürtüsellik Bozukluğu (DEHB) Turgay DSM-IV YDB-TDÖ kullanılmıştır. Bu ölçeğe göre dikkat eksikliği ve hiperaktivite/dürtüsellik alanlarının “herhangi birinde” tanımlanan 9 bulgudan 6 tanesinin oldukça fazla ve/veya çok fazla olarak işaretlenmiş olması dikkat eksikliği ve hiperaktivite/dürtüsellik açısından anlamlı olup, bu kriteri karşılayan çocuklar ileri değerlendirme için çocuk ve ergen ruh sağlığı ve hastalıkları bölümüne yönlendirildi. Acil servisten yönlendirilen çocuklar PAÜ Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları polikliniklerinde DEHB açısından ayrıntılı olarak incelendi. Sosyodemografik özellikler ve DEHB testi puanları kayıt altına alınarak yönlendirilen çocukların DEHB tanısına sahip olup olmadığı kanaatine varıldı. Bulgular Çalışmamızın sonunda acil servise kafa travması ile başvuran 134 çocuktan 41’inin (%30.60), kontrol grubundan ise 12’sinin (%8,96) DEHB tanısı aldığı görülmüştür(P=0.0001). Cinsiyet açısından bakıldığında DEHB tanısı alan 41 vakanın 29’u (%70.7) erkek iken, 12’si (%29.3) kızdır(P=0.000). Çocuklarda travmaya sebep olan kazaların genellikle cuma ve haftasonlarında yaşandıkları görülmüştür. Travma mekanizması incelendiğinde düşme, %59 ile en yaygın mekanızmadır. Vaka grubu çocukların yaşlarına göre gruplandırıldığında, gruplar arasında ÇRSD’e göre DEHB açısından istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmamıştır. Sonuç Acil servis kafa travması ile başvuran ilkokul çağındaki çocuklarda DEHB görülme sıklığı daha yüksek bulunmuştur. Özellikle acil servise kafa travması ile başvuran ilkokul çağındaki erkek çocuklarda, DEHB varlığının gözden geçirilmesi ve olası bir şüphe halinde ilgili bölümlere yönlendirilmesinin oldukça önemli olduğunu düşünmekteyiz.

Introduction Attention deficit hyperactivity disorder is associated with difficulty in maintaining attention, easily distracted, and injuries. Unlike other diseases caused by various mechanisms, head trauma and its associated traumatic brain injury (TBI) are based on the complex interaction between primary and secondary processes in neuroanatomy, neurochemistry, and neurophysiology. The relationship between attention deficit and hyperactivity disorder (ADHD) and head trauma has become a very important research subject because head trauma is one of the leading causes of mortality and morbidity in children and adolescents. Also, ADHD often results in permanent disturbances in attention, learning, and memory, and neurocognitive deficits. Post-head injury cognitive impairment poses a great economic and social burden for children, families and communities. Additionally, these children are likely to have slower psychosocial development and poorer academic achievement. Therefore, the relationships between head trauma and neuropsychiatric conditions such as ADHD have become very important research topics. In our study, the relationship between head trauma and ADHD was investigated by investigating whether ADHD has a role in the trauma that occurred in children who had head trauma in primary school age in our society. According to our literature review, there has not been a similar study on this subject before. Method This study was carried out in Pamukkale University Faculty of Medicine, Department of Emergency Medicine. It was conducted with 134 children of primary school age (6-12 years) who were admitted to the emergency department with head trauma and 134 children (control group) who presented with other complaints than head trauma. Attention Deficit and Hyperactivity / Impulsivity Disorder (ADHD) Turgay DSM-IV YDB-TDÖ was used to evaluate the children of families who agreed to participate in the study. According to this scale, the fact that 6 out of 9 findings defined in "any" of the areas of attention deficit and hyperactivity / impulsivity were marked as quite high and / or too much is significant in terms of attention deficit and hyperactivity / impulsivity, and children who meet this criterion are was directed to the department of health and diseases. Children referred from the emergency service were examined in detail in terms of ADHD in PAU Child and Adolescent Mental Health and Diseases outpatient clinics. It was concluded that the children who were referred by recording sociodemographic characteristics and ADHD test scores were diagnosed with ADHD. Results At the end of our study, it was observed that 41 (30.60%) out of 134 children who applied to the emergency department with head trauma and 12 (8.96%) of the control group were diagnosed with ADHD. In terms of gender, 29 (70.7%) of 41 cases diagnosed with ADHD were male, while 12 (29.3%) were female (P = 0.000). It has been observed that accidents that cause trauma in children usually take place on Fridays and weekends. When the mechanism of trauma is examined, falling is the most common mechanism with 59%. When the case group was grouped according to the ages of the children, no statistically significant difference was found between the groups in terms of ADHD according to the evaluation of the child and adolescent mental health and diseases department. Conclusion The prevalence of ADHD was found to be higher in primary school-age children presenting with emergency head trauma. We think that it is very important to review the presence of ADHD and referral to the relevant departments in case of any suspicion, especially in primary school boys who are admitted to the emergency department with head trauma.