Fibromiyalji sendromlu kadınlarda aerobik ve dirençli egzersizlerin etkinliğinin karşılaştırılması

Abstract

Fibromiyalji sendromu (FMS); yaygın vücut ağrısı, yorgunluk, uyku bozukluğu, kognitif fonksiyonlarda bozulma ve anksiyete gibi semptomlarla seyreden nedeni bilinmeyen kronik bir sendromdur. FMS’de tam olarak iyileşme sağlayan tedavi şeması henüz açık bir şekilde belirgin olmayıp, tedavideki amaç hastanın semptomlarının azaltılması, yaşam kalitesi ve işlevlerinin iyileştirilmesidir. FMS’nin etkin tedavisinde, ilaç dışı tedavilerden egzersiz uygulamaları öne çıkmaktadır. Aerobik, kuvvetlendirme, germe ve su içi uygulanan egzersiz programlarının her birinin yararlı olduğu gösterilmiştir. Bu çalışmada amacımız; FMS’li kadın hastalarda 3 farklı egzersiz protokolünün; gözetimli germe ve aerobik egzersizlerin, gözetimli germe ve dirençli egzersizlerin ve ev programı olarak sadece germe egzersizlerinin ağrı, yaşam kalitesi ve vücut bileşimi üzerine etkinliğinin karşılaştırılmasıdır. Çalışmaya katılmayı kabul eden, FMS’li 84 kadın hasta, haftada 3 gün, 12 haftalık egzersiz programına katılmak üzere randomize edilerek 3 gruba ayrıldı. Germe ve aerobik egzersizler yapan hastalara (grup I); 10 dk germe egzersizleri, 30 dk yürüme, 10 dk germe ve soğuma egzersizlerinden oluşan bir program oluşturuldu. Hedef kalp hızı, hastaların 0-6. hafta yürüme hızları VO2max’ın %50 şiddetine, 6-12. haftalar arası ise başlangıç VO2max’ın %70 şiddetine karşılık gelen nabız değerlerinde olacak şekilde belirlendi. Germe ve dirençli egzersizler yapan hastalara dirençli egzersizler (grup II); ilk 2 hafta 1 MT’nin (maksimum tekrar) %50’si ile 10’ar tekrarlı 1 set ile başlayıp, 3-4. haftalar 2 set ve 5-6. haftalar 3 sete arttırılıp, 6. haftadan itibaren ise ağırlıkların 1 MT’nin %70-80’ine çıkarılması yanı sıra egzersiz öncesi 10 dk germe ve egzersiz sonrası 10 dk germe ve soğuma egzersizleri olacak şekilde program oluşturuldu. Evde germe egzersizleri yapan hastalara (grup III); evde uygulamaları istenen germe egzersizlerinin nasıl uygulanacağı bire bir uygulamalı olarak gösterildi. Germe egzersizleri, belirtilen her bir kas grubuna 3-4 tekrar şeklinde ve her bir kas grubu için 30 sn sürecek şekilde uygulandı. Hastaların egzersiz öncesi ve egzersiz sonrası kilo, vücut kütle indeksi (VKİ), total vücut yağ ve kas oranı ölçümleri yapıldı. İstirahatte laktat değişimlerini değerlendirmek için hastaların parmak ucundan kan örnekleri alındı. Hastaların ağrısı; Vizüel Analog Skala (VAS), FMS’nin günlük yaşam üzerindeki etkisi; Fibromiyalji Etki Anketi (FIQ), yaşam kalitesi; kısa form- 36 (SF-36) ve depresyon; Beck Depresyon Envanteri (BDI) anketleri ile değerlendirildi. 12 haftalık egzersiz programı sonunda tüm gruplarda VAS, FIQ ve SF-36 alt parametrelerinde anlamlı iyileşmeler gözlendi. Gruplar arası değerlendirmede ise yalnızca VAS skorlarında, gözetimli germe ile kombine dirençli ve aerobik egzersiz gruplarında, sadece evde germe yapılan gruba göre daha fazla egzersiz grupları karşılaştırıldığında ise anlamlı bir farklılık elde edilememiştir. Antropometrik ölçümler, total vücut kas ve yağ oranı, istirahat laktat değerleri, SF-36, FIQ ve BDI parametreleri açısından 3 grup arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunamamıştır. Sonuç olarak; FMS’li kadınlarda uygulanan her 3 egzersiz tipinde de ağrı, FMS ile ilişkili semptomlar ve yaşam kalitesi parametrelerinde iyileşmeler görülmüştür. Ancak gözetimli yapılan germe egzersizleri ile kombine edilen hem aerobik hem de dirençli egzersizler, ağrıyı azaltmada sadece evde yapılan germe egzersizlerinden daha etkili bulunmuştur ve aralarında anlamlı farklılık saptanmamıştır.

Fibromyalgia syndrome (FMS) is a chronic syndrome of unknown cause with symptoms such as widespread body pain, fatigue, sleep disturbance, cognitive impairment and anxiety. The treatment scheme that provides full recovery in FMS is not yet clear and the purpose of the treatment is to reduce the symptoms of the patient and improve the quality of life and functions. Exercise applications stand out among non-pharmaceutical treatments in effective treatment of FMS. Aerobic, strengthening, stretching and underwater exercise programs have all been shown to be beneficial. Our aim in this study is to compare the effectiveness of 3 different exercise protocols, supervised stretching and aerobic exercises, supervised stretching and resistant exercises, and stretching exercises as a home program on pain, quality of life and body composition in female patients with FMS. 84 women with FMS who accepted to participate in the study were randomly divided into 3 groups. Patients were participated in an exercise program three times per week for 12 weeks. Patients doing stretching and aerobic exercises (group I); a program consisting of 10 min stretching exercises, 30 min walking, 10 min stretching and cooling exercises was prescribed. For patients doing stretching and aerobic exercises (group I); the target heart rate was determined to be at the heart rate values corresponding to the 50% intensity of VO2max between 0-6 weeks and 70% of the initial VO2max between 6-12 weeks. Patients doing stretching and resistant exercises (group II); resistant exercises started with 1 set of 10 repetitions with 50% of 1 RM (maximum repetition) in the first two weeks. The number of sets was increased to 2 at weeks three and four, and to 3 at weeks five and six. As of the sixth week, the weights have been increased to 70-80% of 1 RM. In addition, stretching exercises for 10 minutes before resistant exercises, stretching and cooling exercises for 10 minutes after resistant exercises were prescribed. Patients doing home stretching exercises (group III) were shown how to apply stretching exercises at home, in one-on-one practice. Stretching exercises were planned as 3-4 repetitions for each specified muscle group. The stretching period was applied for 30 seconds for each muscle. Weight, body mass index (BMI), total body fat and muscle ratio were measured before and after exercise. Blood samples were taken from the fingertips of the patients to evaluate the lactate changes at rest. The Visual Analogue Scale (VAS) was used for assessing pain level, Fibromyalgia Impact Questionnaire (FIQ) for the effect of FMS on daily life, short form- 36 (SF-36) for life quality, Beck Depression Inventory (BDI) for depression level. Significant improvements were observed in VAS, FIQ and SF-36 sub-parameters in all groups at the end of the 12-week exercise program. In the comparison between groups, only significant changes were observed in VAS scores. Supervised stretching combined with aerobic and resistant exercise groups had a greater decrease in VAS scores than only home stretching group. When supervised stretching and aerobic and supervised stretching and resistant groups were compared, no significant difference was obtained. There was no statistically significant difference between the 3 groups in terms of anthropometric measurements, total body muscle and fat ratio, resting lactate values, SF-36, FIQ and BDI parameters. As a result; improvements in pain, symptoms associated with FMS and quality of life parameters were observed in all 3 types of exercise applied in women with FMS. However, both supervised aerobic and resistant exercises combined with stretching exercises were found to be more effective in reducing pain than only stretching exercises at home, and there was no significant difference between them.