Okul yöneticilerinin liderlik stilleri ile okul kültürü ilişkisine yönelik öğretmen algıları

Abstract

Bu araştırmada, okul yöneticilerinin liderlik stilleri ve okul kültürüne ilişkin öğretmen algıları ve bu algılarının farklı değişkenlerle ilişkisi, liderlik stilleri algısıyla örgüt kültürü ilişki araştırılmıştır. Araştırmada “tarama modeli” kullanılmıştır. Araştırma 2020–2021 eğitim-öğretim yılı Denizli ili Pamukkale ve Merkezefendi ilçesinde resmi okullarda görev yapan öğretmenlerin “Küme örnekleme” yöntemiyle seçilen ölçek sorularının tamamına cevap veren 409 öğretmenden elde edilen verilerden elde edilmiştir.Öğretmenlerin genel okul yöneticilerinin liderlik stilleri ile ilgili olarak Etkileşimci liderlik ve Dönüşümcü liderlik alt boyutlarında “Bazen” düzeyinde Serbest bırakıcı liderlik, Çaba ve Motivasyon boyutlarında “Genellikle” düzeyinde katılım gösterdikleri ve Çok Faktörlü Liderlik Ölçeği (Genel) olarak ise “Bazen” şeklinde katılım olduğu ve liderlik stillerinden her birini duruma göre kullandıklarını düşündükleri ve genellikle serbest bırakıcı, çaba ve motivasyon sağlayıcı liderlik stillerini sergilediklerini ve bazen de etkileşimci ve dönüşümcü liderlik stillerini sergilediklerini düşündükleri sonucuna ulaşılmıştır.Öğretmenlerin genel okul yöneticilerinin örgüt kültürü ile ilgili olarak Mesleki dayanışma, Samimi, Destekleme, Yakından kontrol, Engelleme boyutlarıyla Örgüt İklimini Betimleme Ölçeği (Genel) olarak “Sık sık” düzeyinde katılım gösterdikleri ancak İlgisiz çözülme boyutunda “Bazen” şeklinde katılım olduğu görülmektedir. Buradan öğretmenlerin örgüt kültürü ile ilgili olarak mesleki dayanışma, samimi davranış, destekleme, yakından kontrol, engelleme ve ölçeğin geneline sık sık olduğu görüşünde oldukları ancak ilgisiz çözülme boyutunda ise bazen meydana geldiğini düşündükleri sonucuna ulaşılmıştır. Öğretmenlerin okul yöneticilerinin liderlik stillerine ilişkin algılarının eğitim düzeyi ve çalışılan ilçeye göre farklılık göstermediği aksine benzer olduğu ve farklılık göstermediği görülürken cinsiyet, yaş, kıdem, branş ve okuldaki öğretmen sayısına göre farklılık gösterdiği tespit edilmiştir.Öğretmenlerin okul yöneticilerinin liderlik stillerine ilişkin algılarının cinsiyete göre Etkileşimci liderlik, Dönüşümcü liderlik, Çaba ve motivasyon boyutlarıyla Çok Faktörlü Liderlik Ölçeği (Genel) olarak farklılık gösterdiği ancak Serbest bırakıcı liderlik alt boyutunda ise farklılık göstermediği ve farkın etkileşimci, dönüşümcü, çaba ve motivasyon boyutlarıyla genel olarak erkekler lehine olduğu tespit edilmiştir. Öğretmenlerin okul yöneticilerinin liderlik stillerine ilişkin algılarının yaşa göre Etkileşimci liderlik, Dönüşümcü liderlik, Çaba ve motivasyon boyutlarıyla Çok Faktörlü Liderlik Ölçeği (Genel) olarak anlamlı farklılık göstermediği fakat Serbest bırakıcı liderlik alt boyutunda anlamlı farklılık gösterdiği tespit edilmiştir. Okul yöneticilerinin liderlik stillerine ilişkin öğretmen algılarının branşa göre Etkileşimci liderlik, Dönüşümcü liderlik, Serbest bırakıcı liderlik, Çaba ve motivasyon boyutlarıyla Çok Faktörlü Liderlik Ölçeği (Genel) olarak farklılık gösterdiği tespit edilmiştir. Bütün boyutlar ve ölçeğin genel ortalamasında lise branş öğretmenlerinin ortalamalarının en düşük olduğu ve diğer gruplara göre lise branş öğretmenlerinin aleyhine olduğu tespit edilmiştir. Öğretmenlerin okul yöneticilerinin liderlik stillerine ilişkin algılarının kıdeme göre Etkileşimci liderlik, Dönüşümcü liderlik, Çaba ve motivasyon boyutlarıyla Çok Faktörlü Liderlik Ölçeği (Genel) olarak anlamlı farklılık göstermediği ancak Serbest bırakıcı liderlik alt boyutunda farklılık gösterdiği ve farkın kıdem olarak 16-20 yıl lehine olduğu görülmüştür. Okul yöneticilerinin liderlik stillerine ilişkin öğretmen algılarının okulda çalışan öğretmen sayısına göre Etkileşimci liderlik, Dönüşümcü liderlik, Serbest bırakıcı liderlik, Çaba ve motivasyon boyutlarıyla Çok Faktörlü Liderlik Ölçeği (Genel) olarak farklılık gösterdiği tespit edilmiştir. Bütün boyutlarda ve genel olarak 36-45 öğretmen mevcutlu okullarda çalışanların aleyhine bir durum olduğu ve en düşük ortalamaların bu öğretmen mevcutlular aleyhine olduğu tespit edilmiştir. Öğretmenlerin örgüt kültürüne ilişkin algılarının yaş ve kıdeme göre farklılık göstermediği fakat cinsiyet, branş, eğitim düzeyi, görev yapılan ilçe, okulundaki öğretmen sayılarına göre farklılık gösterdiği tespit edilmiştir. Farklılıklarla ilgili aşağıdaki sonuçlara ulaşılmıştır. Araştırma bulgularının kısmen Gedikoğlu ve Tahaoğlu (2010) araştırma bulgularını destekler nitelikte olduğu tespit edilmiştir. viii Öğretmenlerin örgüt kültürüne ilişkin algılarının cinsiyete göre yakından kontrol ve engelleme boyutlarındaki farklılık görülmüş ve kadınların bu konularda erkeklere göre daha yüksek oranda yakından kontrol edildikleri ve engellendikleri görüşünde oldukları tespit edilmiştir. Öğretmenlerin örgüt kültürüne ilişkin algılarının branşa göre bütün boyutlarda ve ölçeğin genelinde farklılık görülmüştür. Öğretmenlerin örgüt kültürüne ilişkin algılarının eğitim düzeyine göre Samimi ve Destekleme boyutlarında farklılık görüldüğü ve farkın lisansüstü mezunları lehine olduğu ve lisans mezunlarına göre lisansüstü mezunlarının ortalamalarının yüksek olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Öğretmenlerin örgüt kültürüne ilişkin algılarının çalışılan ilçeye göre yakından kontrol ve engelleme boyutlarıyla ölçeğin genelinde farklılık görülmüş ve farkın Merkezefendi’de çalışan öğretmenler lehine olduğu ve Pamukkale’de çalışan öğretmenlerim örgüt kültürüne ilişkin algılarına göre Merkezefendi’de çalışanların yüksek olduğu tespit edilmiştir. Öğretmenlerin örgüt kültürüne ilişkin algılarının okulda çalışan öğretmen sayısına göre Mesleki dayanışma, Samimi, İlgisiz çözülme, Destekleme, Yakından kontrol ve Engelleme boyutunda farklılık olduğu görüldüğü tespit edilmiştir. Öğretmenlerin okul yöneticilerinin liderlik stilleri ile örgüt kültürü arasında istatistiksel olarak anlamlı düzeyde bir ilişki tespit edilememiştir. Buna göre öğretmenlerin okul yöneticilerinin liderlik stilleri ile örgüt kültürü arasında anlamlı bir ilişki olmadığı, öğretmenlerin okul yöneticilerinin liderli stillerine ilişkin düşünceleri ne olursa olsun örgüt kültürüne ilişkin düşüncelerini etkilemediği veya örgüt kültürüne ilişkin görüşleri ne olursa olsun okul yöneticilerinin liderlik stillerine ilişkin görüşlerini etkilemediği sonucuna ulaşılmıştır.