Türkiye’de döviz kurunun turizm ticaret dengesine etkisinin doğrusal ve doğrusal olmayan modellerle analizi

Abstract

Ödemeler bilançosunun temel bileşenlerinden biri cari işlemler hesabıdır. Cari işlemlerler hesabı ülke ekonomisinin makroekonomik analizinde hayati öneme sahiptir. Bu bağlamda, Türkiye’nin cari işlemler hesabı dikkate alındığında dış ticaret dengesinin cari işlemler hesabında meydana gelen açıkların temel sebeplerinden biri olduğu görülmektedir. Türkiye, dış ticaret dengesinden kaynaklı cari işlemler hesabındaki açıklarını finanse etmede turizm gelirlerini kullanabilmektedir. Ancak bu açıkları kapatmada kısıtlayıcı önlemlerin alınması ticaret dengesinde olumsuz etkilere neden olabilir. Bu noktada, döviz kurunun kullanılması daha faydalıdır. Bu çalışmanın amacı, J-Eğrisi hipotezinin geçerliliğini Türkiye’nin en önemli turizm partnerleri Almanya, Rusya, İngiltere, Hollanda ve Fransa ile arasındaki ikili döviz kuru ve turizm ticaret dengesi için incelemektir. Çalışmada dikkate alınan 2003Ç1-2019Ç4 periyodu için döviz kurunun simetrik ve asimetrik etkilerini birlikte incelemek için doğrusal ve doğrusal olmayan Gecikmesi Dağıtılmış Otoregresif Model (ARDL, NARDL) yöntemlerinden faydalanılmıştır. Analiz sonuçlarına göre doğrusal model sonuçlarında J-Eğrisi hipotezi sadece Türkiye – Rusya örneklemi için geçerli bulunmuştur. Ancak döviz kurunun asimetrik etkileri araştırıldığında, Türkiye’nin 5 ülke ile arasındaki turizm ticaret dengesi üzerinde tüm örneklemler için döviz kurunun asimetrik etkilere sahip olduğu tespit edilmiştir. Buna göre, NARDL sonuçlarında Türkiye ile Rusya ve Holladan arasındaki turizm ticaret dengesinde J-Eğrisi özelliğinin olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

One of the basic components of the balance of payments is the current account. The current account is of vital importance in the macroeconomic analysis of the country's economy. In this context, when Turkey's current account is taken into account, it is seen that the foreign trade balance is one of the main reasons for the deficits in the current account. Taking restricting measures the trade of goods in financing foreign trade deficits may cause adverse effects on the trade balance. Turkey can finance some of its current account deficits arising from the foreign trade balance by giving a surplus in the tourism trade balance. At this point, it is known that the exchange rate has a significant effect on the tourism trade balance, but there are very few studies on this subject in the literature. The aim of this study is to examine the validity of the J-Curve hypothesis for the bilateral exchange rate and tourism trade balance between Turkey's most important tourism partners, Germany, Russia, England, Netherlands and France. In this study, Linear and nonlinear Autoregressive Distributed Lag Model (ARDL, NARDL) methods were used to examine the symmetric and asymmetric effects of the exchange rate for the 2003Q1-2019Q4 period. According to the analysis results, the J-Curve hypothesis in the linear model results was found to be valid only for the Turkey – Russia sample. However, when the asymmetric effects of the exchange rate are investigated, it has been determined that the exchange rate has asymmetric effects on the tourism trade balance between Turkey and five countries for all samples. Accordingly, in the NARDL results, it was concluded that there is a J-Curve feature in the tourism trade balance between Turkey, Russia and the Netherlands.