Prososyal davranış psikoeğitim programının okul öncesi dönem 5-6 yaş çocuklarının prososyal davranışlarına, sosyal duygusal uyumuna ve yaşam doyumuna etkisi

Abstract

Bu araştırmanın amacı, Prososyal Davranış Psikoeğitim Programı’nın okul öncesi dönem 5-6 yaş çocuklarının prososyal davranışlarına, sosyal duygusal uyumuna ve yaşam doyumuna etkisini incelemektir. Araştırmada yarı deneysel desenlerden biri olan ön test–son test eşleştirilmiş kontrol gruplu desen kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubu ölçüt örnekleme yoluyla belirlenmiş 5-6 yaş grubu 30 çocuktan oluşmaktadır. 15 çocuğun oluşturduğu deney grubuna 14 oturumluk Prososyal Davranış Psikoeğitim Programı beş haftalık sürede uygulanmıştır. Araştırmada veri toplama araçları olarak, bu araştırma için geliştirilerek geçerlik güvenirlik çalışması yapılan Prososyal Davranış Ölçeği (Çocuk Formu), LaFreniere ve Dumas (1996) tarafından geliştirilen ve Türkçe’ye uyarlaması Çorapçı, Aksan, Yalçın, ve Yağmurlu (2010) tarafından yapılan Sosyal Yetkinlik ve Davranış Değerlendirme Ölçeği-30 (SYDD-30), Huebner (1994) tarafından geliştirilen ve bu araştırma kapsamında Türkçe’ye uyarlaması yapılarak geçerlik güvenirlik çalışması gerçekleştirilen Yaşam Doyumu Ölçeği (Çocuk Formu) kullanılmıştır. Araştırmada elde edilen verilerin analizinde Mann-Whitney U testi ve Wilcoxon İşaretli Sıralar testi kullanılmıştır. Araştırma bulguları incelendiğinde, deney grubu çocuklarının prososyal davranış toplam ve prososyal davranışın yardım etme, paylaşma, işbirliği, empati alt boyutlarının, sosyal duygusal uyumun sosyal yetkinlik alt boyutunun ve yaşam doyumunun ön test ve son test puan ortalamaları arasında pozitif sıralar lehine istatistiksel olarak anlamlı bir fark olduğu, sosyal duygusal uyumun anksiyete-içe dönüklük alt boyutunda negatif yönde istatiksel olarak anlamlı bir farklılık ortaya çıktığı, sosyal duygusal uyumun kızgınlık-saldırganlık alt boyutunda ise, anlamlı bir farklılık olmadığı görülmüştür. Kontrol grubunda bulunan çocukların sosyal duygusal uyumun sosyal yetkinlik, anksiyete-içe dönüklük ve kızgınlık-saldırganlık alt boyutlarına, yaşam doyumuna ve prososyal davranışın alt boyutlarına ilişkin ön test-son test puan ortalamaları arasında anlamlı bir farklılık oluşmadığı görülmekle birlikte, prososyal davranış toplam puan ön test-son test ortalamaları arasında pozitif sıra lehine anlamlı bir farklılık tespit edilmiştir. Deney ve kontrol grubu çocuklarının prososyal davranış toplam ve paylaşma alt boyutu, sosyal duygusal uyumun anksiyete-içe dönüklük alt boyutu son test puan ortalamaları arasında istatiksel olarak anlamlı bir farklılık olduğu, prososyal davranışın işbirliği, yardım etme, empati alt boyutları, sosyal duygusal uyumun kızgınlık-saldırganlık ve sosyal yetkinlik alt boyutları ve yaşam doyumuna ilişkin son test puan ortalamaları arasındaki farkın istatiksel olarak anlamlı olmadığı görülmüştür. Elde edilen sonuçlar alan yazında yer alan çalışmalar doğrultusunda tartışılarak ilgililere öneriler sunulmuştur.

The purpose of this study is to examine the effects of the Prosocial Behavior Psychoeducation Program on the prosocial behavior, social emotional adjustment and life satisfaction of 5-6 years old preschool children. In the study, one of the quasi-experimental designs, the pretest-posttest paired control group pattern was used. The study group of the research consists of 30 children in the 5-6 age group, determined by criterion sampling. The 14 sessions Prosocial Behavior Psychoeducation Program was applied to the experimental group of 15 children for a period of five weeks. As data collection tools in the study, the Prosocial Behavior Scale (Child Form), the validity and reliability study of which was developed for this research, was developed by LaFreniere and Dumas (1996) and adapted to Turkish by Çorapçı, Aksan, Yalçın, and Yağmurlu (2010) Behavior Assessment Scale-30 (SYDD-30), and the Life Satisfaction Scale (Child Form), which was developed by Huebner (1994) and adapted to Turkish within the scope of this study, its validity and reliability study was performed. Mann-Whitney U and Wilcoxon Signed Ranks tests were used to analyze the data obtained in the study. When the findings of the study are examined, it is seen that there is a statistically significant difference in favor of positive ranks between the experimental group children's prosocial behavior total and prosocial behavior sub-scales of helping, sharing, cooperation, empathy, social competence sub-scale of social emotional adjustment, and life satisfaction in favor of positive ranks. There was a statistically significant difference in the anxiety-introversion sub-scale of social emotional adjustment, while there was no significant difference in the anger-aggression sub-scale of social emotional adjustment. It was observed that there was no significant difference between the pre-test and post-test mean scores of the children in the control group regarding the social competence, anxiety-introversion and anger-aggression sub-scales of social emotional adjustment, life satisfaction, and sub-scales of prosocial behavior. A significant difference in favor of positive rank was found between the prosocial behavior total score pre-test and post-test averages of the control group. It was observed that there was a statistically significant difference between the posttest mean scores of the experimental and control group children in the prosocial behavior total and sharing sub-scale and the anxiety- introversion sub-scale of social emotional adjustment. It was observed that the difference between the experimental and control group children's post-test mean scores regarding cooperation, helping, empathy sub-scales of prosocial behavior, anger-aggression and social competence sub-scales of social emotional adjustment and life satisfaction was not statistically significant. The obtained results were discussed in line with the studies in the literature and suggestions were made to the relevant people.