Anadolu kıyı şeridi neolitik dönem yerleşimleri denizcilik faaliyetleri ve deneysel arkeolojide ilkel bir deniz aracı üretimi ve seyahat çalışması

Abstract

Anadolu kıyılarında denizcilik faaliyetlerinin Epipaleolitik Dönem’den itibaren başladığını ve Neolitik Dönem’le beraber artarak denizcilik faaliyetlerinin temellerinin atıldığını söyleyebiliriz.Konu edilen dönemlere tarihlenen yerleşimlerde, çok az sayıda da olsa, tespit edilebilmiş deniz araçları ve bu araçlara ait aksamlar denizcilik faaliyetlerinin doğrudan kanıtlarını oluşturmakta ve bu tür etkinliklerin Epipaleoitik Dönem’den itibaren hatta öncesinde başlayarak gerçekleştirildiğini göstermektedirler. Kara bağlantısı olmayan bölgeler ve adalar arasında aktarılmış olan hammaddeler, alet veya eşyalar başta olmak üzere birçok dolaylı kanıt da yine yukarıdaki tespiti doğrulamakta, Neolitik Dönem itibariyle denizcilik faaliyetlerinin kıyı topluluklarının yaşam biçiminin ayrılmaz bir parçası olarak geliştiğini göstermektedir.Diğer yandan doğrudan ve dolaylı kanıtlar aracılığıyla, Neolitik Dönem’de hatta öncesinde denizcilik etkinliklerinin gerçekleştirildiği bilinse de bu etkinliklerde kullanılan araçların türleri ve yapım teknikleri, araçların kullanımı ve performansları gibi birçok soru hala tam olarak anlaşılamamıştır. Bu bağlamda bu tez çalışmasında arkeolojik kanıtlar ve geleneksel yaşam biçimlerini devam ettiren toplulukların uygulamaları incelenerek Neolitik Dönem denizcilik faaliyetlerinin nasıl yapılmış olabileceği anlaşılmaya çalışılmıştır. Bu amaç doğrultusunda, deneysel bir arkeoloji projesi gerçekleştirilmiştir. Deneysel çalışma iki aşamada yürütülmüştür. Arkeolojik ve etnografik kanıtlar ve tarihsel bilgiler ışığında ilk aşamada yekpare bir kütükten bir oyma/kazıma kano üretilmiştir. Oyma/kazıma kano Neolitik Dönem üretim teknikleri ve aletleri denenerek yapılmıştır. İkinci aşamada ise üretilen deniz aracının performansını gözlemlemek amacıyla deneysel seyahatler yapılmıştır.Yapılan çalışmalar neticesinde, Neolitik Dönem’de kullanılabilecek olan araç türleri ve bu araçların yapım süreçleri hakkında çeşitli bilgilere ulaşılmıştır. Gerçekleştirilen deneysel seyahatler sonucunda da tez çalışmasında araştırılan ayrıca deneysel olarak üretilen ilkel araçların kullanım tarzları, taşıma kapasiteleri, hız ve kat edebildekleri mesafeler gibi sorulara dair bilgiler elde edilmiştir.

We can say that maritime activities on the Anatolian coasts started from the Epipaleolithic Period and that the foundations of maritime activities were laid by increasing with the Neolithic Period. In the settlements dated to these periods in question, the sea crafts that have been identified, albeit very few, and the components of these crafts constitute direct evidence of maritime activities and show that such activities were carried out starting from the Epipaleoitic Period and even before. Many indirect evidences, especially raw materials, tools or goods transferred between regions and islands without land connection, also confirm the above statement and show that maritime activities developed as an integral part of the lifestyle of coastal communities as of the Neolithic Period.On the other hand, although it is known that maritime activities were carried out in the Neolithic Period, even before, through direct and indirect evidence, many questions such as the types and construction techniques of the vehicles used in these activities, the use and performance of the vehicles are still not fully understood. In this context, in this thesis, it has been tried to understand how the Neolithic Age maritime activities could have been done by examining the archaeological evidence and the practices of the communities that continued their traditional lifestyles.For this purpose, an experimental archeology project was carried out. The experimental study was carried out in two stages. In the light of archaeological and ethnographic evidence and historical information, a dugout canoe was produced from a massive log in the first stage. The dugout canoe was made by testing Neolithic Period production techniques and tools. In the second stage, experimental trips were made in order to observe the performance of the produced sea craft.As a result of the studies, various information was obtained about the types of crafts that could be used in the Neolithic Period and the construction processes of these crafts. As a result of the experimental travels, information was obtained on questions such as the usage styles, carrying capacities, speed and operating distances of the primitive crafts that were researched in the thesis and also produced experimentally.