Petrol fiyatlarındaki değişimlerin enflasyon üzerindeki etkisi: Türkiye örneği

Abstract

Petrol, enerji üretimindeki temel girdilerdendir. Sanayi devrimi ile kömür enerji kaynağı olarak kullanılıyor iken zaman geçtikçe elektrik, petrol ve doğalgazın enerji kaynağı olarak kullanılmaya başlanmış ve çok önemli bir enerji kaynağı durumuna gelmişlerdir. Enerjinin önemi 1973 yılında yaşanan petrol krizi ile birlikte daha iyi anlaşılmıştır. Petrolde dışa bağımlı olan ülkelerin ekonomileri petrol fiyatlarının yükselmesine bağlı olarak olumsuz etkilenmişlerdir. Üretimde önemli bir girdi durumunda olan petrolün fiyatlarında olan artış maliyet enflasyonuna neden olmakta, ekonomiyi olumsuz etkilemekte ve çıktı düzeyinde azalma meydana getirmektedir. Petrolü ithal eden ülkelerin uluslararası ticarette rekabet gücü azalır, maliyetlerde artma meydana gelir ve dolayısıyla ödemeler dengesinde olumsuzluklar oluşur. Ele alınan bu çalışmada amaç, Türkiye’de petrol fiyatlarındaki değişimlerin önemli makroekonomik göstergelerden biri olan enflasyon üzerindeki etkisinin incelenmesidir. Çalışmada, 1991:M1-2021M8 dönemleri arası aylık veriler Vektör Otoregresyon (VAR) modeli ile analiz edilmektedir. Analizde petrol fiyatı için Brent petrol fiyatı ($), enflasyon için tüketici fiyat endeksi (TÜFE) ve çıktı açığı için ise sanayi üretim endeksi verileri kullanılmıştır. Analizde uzun dönem sonuçları Johansen, FMOLS, DOLS ve CCR eşbütünleşme tahmincileri kullanılarak elde edilmiştir. Analiz sonucunda elde edilen bulgular; Brent petrol fiyatında ve çıktı açığında meydana gelen herhangi bir artış enflasyon oranını arttırmaktadır. Türkiye petrole bağımlı ve buna bağlı olarak da önemli petrol ithalatçısıdır. Bu nedenle yaşanabilecek herhangi bir petrol fiyat değişimi ekonomiyi etkilemektedir. Türkiye başta olmak üzere petrol ithal eden ülkelerde petrol rezervleri tükenmeden önlem alınması gerekmektedir. Türkiye ekonomisinin zarar görmemesi adına yenilenebilir olan enerji kaynaklarına daha fazla yatırım yapılması gerekmektedir.

Petroleum is one of the main inputs in energy production. While coal was used as an energy source with the industrial revolution, as time passed, electricity, oil and natural gas started to be used as an energy source and became a very important energy source. The importance of energy was better understood with the oil crisis in 1973. The economies of countries that are dependent on foreign oil have been adversely affected by the rise in oil prices. The increase in the prices of oil, which is an important input in production, causes cost inflation, negatively affects the economy and causes a decrease in the output level. The competitiveness of the countries importing oil decreases in international trade, the costs increase, and therefore the balance of payments is negatively affected. The aim of this study is to examine the effect of changes in oil prices on inflation, which is one of the important macroeconomic indicators in Turkey. In the study, monthly data between 1991:M1-2021M8 periods are analyzed with Vector Autoregression (VAR) model. In the analysis, Brent oil price ($) for oil price, consumer price index (CPI) for inflation and industrial production index data for output gap were used. Long-term results in the analysis were obtained by using Johansen, FMOLS, DOLS and CCR cointegration estimators. Findings obtained as a result of the analysis; any increase in Brent oil price and output gap increases the inflation rate. Turkey is dependent on oil and accordingly it is an important oil importer. For this reason, any oil price change that may occur affects the economy. Precautions should be taken before oil reserves are depleted in oil-importing countries, especially in Turkey. In order not to harm the Turkish economy, more investments should be made in renewable energy sources.