Apoptoz: Programlı hücre ölümü

Abstract

Filozoflar yüzyıllar boyunca hayatın anlamını araştırdılar; oysa hücre biyologları daha çok ölümün anlamıyla ilgilendiler. 1970'lere kadar bilinen tek hücre ölümü nekrozdu ve bu yüzden hücre ölümü fizyolojik olmayan zararlı bir olay gibi görülüyordu. Ancak insanda ve diğer çok hücreli organizmaların dokularında hücre ölümü, ne her zaman anormal ne de her zaman zararlıdır. Apoptozla hücre ölümü enerjiye bağlı olarak, hücresel yaralanma ve inflamasyon olmaksızın, çok daha ustaca gerçekleştirilir. İlk kez Kerr ve arkadaşları tarafından 1972'de tanımlanan programlı hücre ölümünün ya da apoptozun, bütün çok hücreli organizmalarda, gelişmede ve homeastazın sürdürülmesinde vazgeçilmez bir rolü vardır. Apoptotik hücre ölüm programı, üç ana bileşen içerir: Bcl-2 ailesi proteinleri, kaspazlar ve apoptotik proteaz aktive edici faktör-1. Bu anahtar bileşenlerin biyokimyasal aktivasyonu, apoptozda gözlenen morfolojik değişikliklerden, mitokondiriyal hasardan, çekirdek zarı kırılmalarından, DNA fragmentasyonundan, kromatin kondansasyonundan ve apoptotik cisimciklerin şekillenmesinden sorumludur. Ayrıca kanser, nörodejenerasyon, otoimmünite, kalp hastalıkları ve diğer bozukluklar gibi geniş bir alana yayılan hastalıkların patogenezi apoptozun kötü regülasyonu ile ilişkilidir. Apoptozun gen ürünleri, tanı ve tedavi için potansiyel hedeflerdir ve geniş bir alana yayılan hastalıklar için yeni tedavi ve davranış biçimleri geliştirme umudunu sunar. Bu makale; apoptozun, morfolojik özelliklerini, genetik düzenlenmesini, hastalıklardaki yerini ve nekrozun özelliklerini içeren bir derlemedir.