ESKİ ANADOLU TÜRKÇESİNDE -dUK ve +lIK EKLERİNİN İŞLEVSEL DENKLİĞİ

Abstract

Türkçe, aynı dilsel işlevi birbirinden farklı dil yapılarıyla yerinegetirebilen zengin bir dildir. Bu zenginlik, eklerde oldukça farklıkullanım özellikleri meydana getirmiştir. Eklerin işlevsel zenginliği,dillerin ifade zenginliğinde ve gelişmişliğinde önemli ölçütlerden biridir.Bu bakımdan eklere ait işlevlerin tespiti, hem dil araştırmalarında veöğretiminde hem de dilin zenginliğinin ve gelişmişliğinin ifadeedilmesinde son derece önemlidir.Eklere ait işlevsel kullanım özelliklerinin tespitedilmesinde, farklı yapılar arasında denklikler kurulması tercihedilebilecek yöntemlerden biridir. Bu yolla yapılacak olan çeşitliincelemelerde, Türkçe araştırmalarında karşılaşılan pek çok sorun içinçözüm ortaya konabilir. Özellikle Türkçenin aynı işlevsel özellikleri pekçok farklı dil yapısıyla karşılayabilen zengin bir dil olduğunudüşündüğümüzde bu yöntemin önemi kolaylıkla anlaşılabilir.Birbirinden farklı olan bazı eklerin Eski Anadolu Türkçesidöneminde benzer sözcüklerde -hatta aynı sözcüklerde bile- aynı işlevlekullanıldığı görülmektedir. Sıfat-fiil eki olan -dUK ve isimden isim yapımeki olan +lIK, bahsedilen bu kullanımların örneklerinden biri olarakdeğerlendirilebilir. Bu eklerin aynı işleve sahip kullanımları, ancak denkyapıların tespitiyle mümkün olabilmektedir. Bu kullanımların Türkçearaştırmaları açısından önemli sonuçlar ortaya çıkarabilecek olması,incelenmeye muhtaç olduğunun göstergesidir. Bu nedenle bu makalede,-dUK sıfat-fiil eki ile +lIK isimden isim yapım ekinin birbirine denkkullanım ve işleve de sahip olduğu, Eski Anadolu Türkçesi eserlerindenalınan örneklerle anlatılacaktır.Anahtar Kelimeler: Eski Anadolu Türkçesi, -dUK eki, +lIK eki,işlevsel denklikFUNCTIONAL EQUIVALENCE OF -dUK AND +lIKADJUNCTIONS IN OLD ANATOLIAN TURKISHABSTRACTTurkish is a rich language that can meet the same linguisticfunction with distinct language structures. This richness is generatequite different usage characteristics in adjunctions. The functionalrichness of adjunctions is one of the significant criterias of assortmentand development of expression of languages. In this respect, determination of the functions concerning adjunctions is importantboth in language researches and education and in the expression of therichness and development of language.In determination of functional usage characteristics ofadjunctions, establishing equivalences between distinct structures isone of the methods which can be preferable. This kind of studies canhelp to solve many problems faced in Turkish studies. Especially whenwe consider the fact that Turkish is a rich language that can meet thesame functional characteristics with many different languagestructures, then one can easily understand the importance of thismethod.It’s been observed that some different adjunctions were used insimilar words – even in identical words - in the very same functionduring Old Anatolian Turkish era. Participle affix –dUK and derivationalaffix making noun from noun +lIK can be regarded as patterns of thesekind of usages. The use of these adjunctions having the same functioncould only be possible by determination of equivalent structures. Theprobability of different outcomes deriving from these usages in terms ofTurkish studies indicates that it needs a close scrutiny. For this reasonin this article, the fact that participle affix –dUK and derivational affixmaking noun from noun +lIK have also equivalent usages and functionswill be exemplified by Old Anatolian Turkish.