Evde yaşayan yaşlılarda sosyal katılımı etkileyen faktörlerin incelenmesi [Article]

Abstract

Giriş: Çalışma evde yaşayan sağlıklı yaşlılarda sosyal katılım ile sosyodemografik özellikler, kognitif düzey, depresyon durumu, fonksiyonel düzey ve yaşam kalitesi arasındaki ilişkinin incelenmesi amacıyla yapılmıştır. Gereç ve yöntem: Bu çalışmaya evde yaşayan 113 gönüllü yaşlı katılmıştır. Yaşlıların demografik verileri katılımcılarla birebir görüşülerek kaydedilmiştir. Kognitif düzeyin değerlendirilmesi için Hodkinson Mental Test, depresyon durumunun değerlendirilmesi için ise Yesavagein Geriatrik Depresyon Skalasının Kısa Formu (GDS) kullanılmıştır. Yaşlıların fonksiyonel düzeyleri Lawton ve Brodynin Enstrümental Günlük Yaşam Aktiviteleri Skalası (EGYA) ve Katzın Günlük Yaşam Aktiviteleri Ölçeği (GYA) ile değerlendirilmiştir. Sosyal katılım düzeyinin belirlenmesi amacıyla Serbest zaman Aktiviteleri Değerlendirme Ölçeği, yaşam kalitesinin değerlendiril- mesinde ise Dünya Sağlık Örgütü tarafından hazırlanmış olan Yaşlılar için Yaşam Kalitesi Ölçeği (WHOQL-OLD. TR) kullanılmıştır. Sonuçlar: Yaşlıların sosyal katılım düzeyleri ile sosyodemografik verileri incelendiğinde; erkeklerde entelektüel aktivitelere katılım (p<0.05), kadınlarda rekreasyonel aktivitelere katılım düzeyinin daha yüksek olduğu bulunmuştur (p<0.05). Yalnız yaşayanların rekreasyonel aktivitelere (p<0.05), eşi ile birlikte yaşayanların entelektüel aktivitelere katılımları daha yüksek düzeyde bulunurken (p<0.05), sosyal, dini ve fiziksel aktivitelere katılım düzeyinin yaşam şekline göre farklılık göstermediği saptanmıştır (p>0.05). Yaşlılarda GYA, EGYA, kognitif düzey, depresyon durumu ve yaşam kalitesi ile toplam sosyal katılım düzeyi arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişkiye rastlanmıştır (p<0.05). Ayrıca EGYA, depresyon düzeyi, komşusu ile görüşme sıklığı, eğitim durumu ve yaşadığı yerin sosyal katılıma bağımsız etkisinin olduğu sonucuna da ulaşılmıştır (p<0.05). Tartışma: Bu çalışma; sosyodemografik özellikler, mental sağlık, GYAnde bağımsızlık, yaşam kalitesi ile sosyal katılımı arasında ilişki olduğunu ortaya koymuştur. Geriatrik rehabilitasyon uygulamalarına sosyal katılıma yönelik aktivitelerin de katılması yaşlı sağlığına olumlu katkı sağlayacaktır.