ORTAOKUL TÜRKÇE DERS KİTAPLARI GÖRSELLERİNDE TOPLUMSAL CİNSİYET

Abstract

Bu çalışmanın amacı ortaokullarda Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) Talim Terbiye Kurulunun izniyle okutulan Türkçe ders kitaplarının, Türkçe öğrenci çalışma kitaplarının içinde yer alan görsellerin toplumsal cinsiyet açısından incelenmesidir. MEB tarafından okullarda ders kitabı olarak kullanılmasına izin verilen bütün Türkçe ders kitapları ve öğrenci çalışma kitapları araştırmanın evrenini oluşturmaktadır. 2012-2013 eğitim öğretim ders yılı başında MEB tarafından ülke genelinde dağıtılan ve bakanlığın internet sitesinde listesi yayımlanan bütün (20 adet) ortaokul Türkçe ders kitapları ve Türkçe öğrenci çalışma kitapları araştırmanın örneklemi olarak belirlenmiştir. Araştırmanın veri analizi "içerik çözümlemesi" yöntemi ile gerçekleştirilmiş, bu amaçla ders kitaplarının görselleri çocuk ve yetişkin figürlerin "kimlerle, hangi eylemler içinde, hangi mekânlarda ve hangi tür nesnelerle" birlikte gösterildiği açısından incelenmiştir. Nitel veri analizi sonucunda elde edilen bulgular ışığında incelenen kitapların görsellerinde daha çok erkeklerin ve oğlanların görünür kılındığı, cinsiyete göre karakterlerin toplumsal cinsiyet kalıpyargılarıyla uyum içinde resmedildiği görülmektedir. Kadınların daha çok "anne, öğretmen, hemşire" gibi rollerde gösterilmesi de dikkat çekmektedir. Bu sonuçlara göre, Türkçe ders ve çalışma kitaplarında öğrencilere geleneksel toplumsal cinsiyet rollerinin sunulduğu ve toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin yeniden üretildiği görülmektedir. Bu yüzden, ders kitaplarını hazırlayanların, denetleyenlerin ve Türkçe öğretmenlerinin bu konuda daha özenli davranması gerekmektedir. Ayrıca benzer çalışmaların artırılması konuyla ilgili eğitim ortamlarının dikkatini çekmek açısından yararlı olacaktır