YUNUS EMRE VE EĞİRDİR'Lİ ŞEYH MEHMED ÇELEBİ DÎVÂNLARI ÖRNEKLİĞİNDE TASAVVUFİ TÜRK ŞİİRİNDE ORTAK DÜŞÜNCE YAPILARININ TESPİTİ DENEMESİ

Abstract

Edebi gelenekler kendilerine özgü kurallara sahiptirler. Klasik Türk şiiri de bu yapıdadır. Bu gelenekte şairlerin Fars şiirinden alınan ve "ortak malzeme" olarak nitelenen teşbih, istiare vb. düşünce yapıları çerçevesinde özgün düşünce ve hayaller içeren eserler vermeleri beklenmekteydi. Şüphesiz ki bu ortak malzeme şairler için yardımcı olduğu kadar sınırlayıcıydı da. Klasik Türk şiir geleneği yanında tekke şiiri veya tasavvufi halk şiiri gibi isimlerle nitelenen bir başka Türk şiir geleneği daha varlığını sürdürmekteydi. Tarihi süreç içinde bu iki gelenek şüphesiz ki birbirlerini etkilemekteydi. Her iki geleneğin özelliklerini taşıyan eserler veren sanatçılar bulunuyordu ve her iki gelenekte müşterek olan, başta aşk anlayışı olmak üzere, birçok unsur bulunmaktaydı. Klasik Türk şiiri geleneği ile birçok müşterek niteliğe sahip bulunan Türk tekke şiiri geleneğinde diğerinde olduğu gibi "ortak malzeme" olarak nitelenebilecek düşünce yapıları ve birimlerinin mevcut olup olmadığı konusu açıklığa kavuşturulmayı bekleyen konulardandır. Klasik Türk şiiri geleneğinde olduğu gibi, bu gelenekte de "ortak malzeme" olarak nitelenebilecek düşünce birimleri tespit edildikten sonra bunların şairden şaire ne gibi şekillere girdikleri konusunu ele alan çalışmalar bu edebi gelenek kadar Türkçenin dil potansiyelini tespit etmede önemli katkı sağlayacaktır. Bu çalışmalar aynı zamanda diğer bir Türk şiir geleneği, klasik Türk edebiyatı ile tekke şiiri geleneğinin benzeşen ve ayrışan yönlerinin tespitine de zemin hazırlayacaktır. edilecektir. Bu her iki geleneğin şekil açısından taşıdığı özellikleri karşılaştırma açısından gereklidir