Müzik Coğrafyası: Türkülerdeki Coğrafya

Abstract

Bu çalışma, kültürel coğrafyanın bir alt dalı olarak ortaya çıkan müzik coğrafyasıyla ilgilidir. Müzik coğrafyası, mekânı uyumlu sesler yardımıyla anlamaya çalışan bir alan olarak gelişmeye başlamıştır. Çalışma, müzik coğrafyasının içeriğini ve Türkiye'nin zengin müzik yapısının müzik coğrafyası için barındırdığı geniş potansiyele dikkat çekmeyi amaçlamaktadır. Bu amaçlara, geleneksel Türk halk müziği içerisinde önemli bir yer tutan türküler örneklemi üzerinden tartışılarak ulaşılmaktadır. Çalışma, Carney'den esinlenerek coğrafyanın beş temel konusu olan; coğrafi konum, bölge, yerlilik duygusu, insan-çevre ilişkileri ve yayılım dikkate alınarak yapılmıştır. Bu amaçla Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumu'nun türkü repertuarından Türkiye'nin farklı alanlarından coğrafyanın beş temel konusuna göre türküler seçilmiş ve bunlar hümanistik coğrafya bakış açısıyla yorumlanmıştır. Türkülerde geçen coğrafi kavramlar, coğrafyanın beş konusu bakımından birbirlerini dışlamadıklarından bir bütün olarak ele alınmıştır. Sonuçta türkülerin coğrafi mekânı anlatmada yüksek potansiyele sahip oldukları ortaya çıkmıştır. Bu açıdan bakıldığında Türkiye, çevresine göre oldukça yüksek ve dağlık olduğu için, türkülerde yükseklik ve dağlar çok sık kullanılmıştır. Yine üç tarafı denizlerle çevrili olduğu ve yaz mevsiminde kuraklığın geniş bir alanında hissedildiği Türkiye'de, su ile ilgili terimlere geniş yer verilmiştir. Bölgesel karakterler taşıyan türküler, bölgesel karakteri güçlendirici özelliklere de sahiptirler. Ayrıca türküler de diller, halk oyunları, gelenekler, görenekler ve benzeri kültürel elemanlarda olduğu gibi ortaya çıktıkları alandan çevresine ve diğer alanlara yayılmış, bazen de bu süreçte değişim ve dönüşüme uğramışlardır