TÜRKİYE TÜRKÇESİNİN SÖZ DİZİMİ ÜZERİNE BİR AÇIKLAMALI KAYNAKÇA DENEMESİ

Abstract

Türkçe sözdizimi çalışmaları Türkçede dilbilgisinin diğer dalları gibi en eski çalışmalardan bu yana yabancı kaynaklı çalışmalardan etkilenmiştir. Kaşgarlı Mahmud'un ünlü sözlüğü Divanu Lügati't Türk'te kendisinden önceki Arapça çalışmaların yöntemlerini uygulaması gibi sonraki yüzyıllarda da Türkler dillerinin dilbilgisini ya Arapça, Farsça ya da Fransızca, Almanca, İngilizce, Rusça gibi dillerin yöntemlerini izleyerek yazmaya çalışmışlardır. Oysa Türkçe yapı bakımından bu dillerden farklıdır. Türkçe bu dillerin aksine sondan eklemeli, özgür öge dizilişine sahip ve tamlamalarda asli unsurun sonda olduğu bir dildir. Türkçe sözdizimi kuralları için hareket noktasını diğer dillerin kendilerine has özelliklerinden alan açıklamalar yanlış ya da yetersiz olabilmektedir. Bu çalışmada Türkçe sözdizimi üzerine yapılmış bazı çalışmalar incelenmiştir. Bu çalışmalar yazarının kitaplar ve makaleler, bildiriler olarak ikiye ayrıldıktan sonra yazarının adına göre alfabetik olarak incelenmiştir. İnceleme sonucu Türkçe sözdizimi çalışmalarının araştırmacılar için alan bilgisi verilmeye ve bu sözdizimi çalışmalarının izledikleri yöntemler, genel tartışma noktaları ve varsa sorunları tespit edilmeye çalışılmıştır. Sonuç olarak Türkçe sözdizimi çalışmalarında bir terminoloji araştırmacılar tarafından farklı isimler verildiği ve hatta bunun bir ideoloji beyanı noktasına yaklaştığı, sözdizimi kurallarının ya da cümle ögelerinin tayininde yöntem sorunları yaşandığı, çalışmaların çoğunun öğretimlik geleneksel bakış açıları ile hazırlandığı, modern dilbilimsel yöntemlere dayanan araştırmaların henüz yeterli olmadığı, ilkokuldan yükseköğretime Türkçe sözdizimi öğretiminde tutarlılık olmadığı ve bu durumun öğrencilerde kafa karışıklığı yarattığı gibi görüşlere varılmıştır