Plotinus ve Kindi düşüncesinde “bir” kavramı

Abstract

Bu çalışmada felsefe tarihi içinde, iki farklı kültür ve inanca sahipiki filozofun “bir” olarak ifade ettikleri varlığın, nasıl anlaşılması gerektiğikonusundaki, özellikle kendi dünyalarından bakılarak, Plotinus veKindi’nin görüşleri ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Bunu yaparken hemPlotinus’un ve hem de Kindi’nin kendi eserleri göz önündebulundurulmuştur. Diğer taraftan Platinus’tan önce kavramla ilgili görüşortaya koyan bazı filozofların da görüşleri hakkında, kısa da olsa, bilgiverilmiştir. Böylece “bir” kavramının Kindi’ye kadar geçirdiği aşama dagöz önüne konulmaya çalışılmıştır.Diğer taraftan İslam felsefesinde ilk filozof olarak kabul edilenKindi’nin Plotinus’tan etkilenip etkilenmediği tartışma konusudur.Özellikle onun Plotinus’un Ennades adlı kitabının IV-VI bölümlerininAristoteles’e ait Theologia adlı kitabı niyetiyle tercüme ettirmesi, iki filozofarasındaki etkileşimin önünü açmıştır. Bu bağlamda Kindi ile Plotinus,Platon, Aristoteles, Phytagoras gibi filozoflardan etkilenmiştir. AncakKindi bu filozoflar haricinde kendi kültürü içinde kalan değerlerden deetkilenmiştir. Bu yönü ile Kindi, varlığın ortaya çıkışı konusunda, çeşitliiddialar olsa da Plotinus’un ortaya koyduğu Sudur teorisindenetkilenmemiş, yoktan yaratma teorisini kabul etmiştir. Ayrıca Vahyi, bilgielde etme yollarından biri olarak kabul etmesi Kindi’nin farklılığını ortayakoyması açısından önemlidir. Aynı şekilde Kindi, bu iki farklı konudakidüşüncelerini ile İslam felsefesinin ilk orijinalliğini oluşturmuş olmasıyanında diğer felsefî fikirleri ile de İslam Felsefesi tarihinde ilk filozofolarak kabul edilmiştir.