Yeşil tedarik zinciri yönetimi ve performans ölçümü için bir model önerisi: Turizm sektörüne yönelik bir uygulama

Abstract

Çevre konusu, zamanla daha fazla ilgi görmekte ve popüler bir araştırma konusu haline gelmektedir. Giderek çok daha fazla insan; yenilenemeyen kaynakların azalması, küresel ısınma ve tehlikeli maddelerin kontrol dışı kullanılması gibi çevresel sorunlara dikkat etmektedir. Bu durum, işletmelerin konuya odaklanmalarında motive edici role sahiptir. Bu doğrultuda işletmeler, çevre dostu hammaddeler kullanmak, zehirli madde kullanımını azaltmak, atıkların ayrıştırılması gibi iyileştirme faaliyetlerini gerçekleştirmişlerdir. Bu faaliyetler literatürde, Yeşil Tedarik Zinciri Yönetimi (YTZY) uygulamaları kavramı altında bahsedilmektedir. Bu uygulamaların işletmeler nezdinde sürdürülebilirliğinin sağlanması için performansa olan etkisi büyük önem arz etmektedir. Bu öneme binaen, bu çalışmada YTZY uygulamalarının YTZY performansı ile olan ilişkisi incelenmiştir. Veriler turizm sektöründe yer alan Çevreye Duyarlı Tesis belgesine sahip konaklama işletmelerinin katılımı ile toplanmış olup, Yapısal Eşitlik Modellemesinde Kısmi En Küçük Kareler yöntemi yaklaşımı ile analiz edilmiştir. Sonuç olarak, iç çevresel yönetim uygulamasının performansın bütün boyutları üzerinde anlamlı ve pozitif yönlü; yeşil satın almanın ise bütün boyutlar üzerinde anlamsız etkisi olduğu görülmüştür. İlaveten müşterilerle iş birliğinin yalnızca negatif ekonomik performans boyutu üzerinde anlamlı ve pozitif yönlü; çevreci tasarımın yalnızca negatif ekonomik performans üzerinde anlamsız, diğer boyutlar üzerinde pozitif ve anlamlı; son olarak yatırımın geri dönüşü uygulamasının çevresel ve operasyonel performans üzerinde pozitif ve anlamlı olmakla beraber, negatif ve pozitif ekonomik performans üzerinde anlamsız etkiye sahip oldukları görülmüştür.

The environmental issue is gaining increased attention over time and is becoming a popular research topic. Increased people pay attention to environmental problems such as depletion of non-renewable resources, global warming, and uncontrolled use of hazardous materials. It motivated businesses to focus on this issue. In this direction, businesses have carried out improvement activities such as using environmentally friendly raw materials, reducing the use of toxic substances, and sorting wastes. These activities are mentioned in the literature under the concept of Green Supply Chain Management (GSCM) practices. The effect of these practices on performance has significant importance to ensure the sustainability of these practices in the presence of businesses. Due to this importance, in this study, the relationship between GSCM practices and GSCM performance has been examined. The data were collected with the participation of accommodation establishments with Environmentally Friendly Facility certificate in tourism sector and analysed using structural equation modelling with the partial least squares approach. As a result, internal environmental management practice has significant and positive effect on all dimensions of performance, green purchasing has no effect on all dimensions, cooperation with customers has significant and positive only on negative economic performance, eco design is meaningless only on negative economic performance, and finally investment recovery has significant and positive effect on environmental and operational performances, but has no effect on negative and positive economic performances.