Beşeri sermaye teorisinin Türkiye işgücü piyasasında geçerliliği: Bütüncül bir yaklaşım

Abstract

Ortodoks İktisat varsayımları ile biçimlenen Beşeri Sermaye Teorisi, bireyin eğitim düzeyi ve süresi ile çalışma yaşamından elde edeceği toplam kazanç arasında anlamlı bir ilişki olduğunu iddia etmektedir. Diğer yandan Heterodoks İktisatçılar, bu iddianın işsizlik ve ayrımcılık gibi koşullar nedeniyle her zaman geçerli olmadığına yönelik antitezler geliştirmiştir. Bu bağlamda çalışmanın temel amacı; bireyin eğitim düzeyi ile esas işinden elde ettiği kazanç arasındaki ilişkiyi test etmektir. Diğer amacı, bireyin, işin ve işletmenin özelliklerini de göz önüne alarak, bütüncül yaklaşımla eğitim-kazanç ilişkisini test etmektir. Çalışmanın sorusu Türkiye işgücü piyasası açısından farklı eğitim düzeylerinin, bireylerin esas işten elde ettikleri net nakdi gelir düzeylerinde etkisi olup olmadığıdır.İki bölümden oluşan çalışmanın kuram bölümü yazın taraması, uygulama bölümü ise nicel araştırma yöntemine dayanmaktadır. Kuramsal bölüm Beşeri Sermaye Teorisinin tez-antitez yaklaşımına ve alan yazına göre incelendiği başlıklardan oluşmaktadır. Uygulama bölümü, Türkiye’yi kapsayacak biçimde istatistiki hesaplamaları ve genelleştirilmiş sıralı logit model ile tespit edilen eğitim-kazanç ilişkisi bulgularını içermektedir. Türkiye’de eğitimin getirisi esas işten elde edilen net nakdi gelir/kazanç düzeyine göre Türkiye İstatistik Kurumu, Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması Mikro Veri Seti 2020; Hanehalkı Bütçe İstatistikleri Mikro Veri Seti 2019; İşgücü İstatistikleri Mikro Veri Seti 2010-2020 (kesit) dönemleri açısından incelemiştir.Bulgular Beşeri Sermaye Teorisini destekler biçimde, en yüksek gelir düzeyinin lisans ve lisansüstü mezunlarında olduğunu göstermiştir. Modelde belirlenen on dört gelir grubu açısından geliri en belirgin biçimde etkileyen değişken, eğitim düzeyidir. Bir diğer belirgin değişken cinsiyettir; kadın çalışanlar benzer eğitim düzeyindeki erkeklere göre daha az gelire sahiptir. Ayrıca lisans ve lisansüstü mezunlarının medyan gelirlerinin, asgari ücrete oranı son on yılda azalma eğilimi sergilemektedir.

Human Capital Theory, which is grounded on orthodox economic assumptions, advocates that there is a significant relationship between an individual's education level and period of study and the total income to be earned during work life. On the other hand, Heterodox Economists have developed antitheses arguing that this claim is not always true due to conditions such as unemployment and discrimination. In this context, the aim of the study is to investigate the relationship between the education level of individuals and the income obtained from their main job. It is also aimed to examine the relationship between an individual’s education level and the income earned considering the characteristics of the individual, the job, and the business. The question that is tried to be answered in the study is whether there is an effect of different education levels on individuals’ net cash income obtained from their main job within the scope of the Turkish labour market.The study consisted of two parts as theory and analysis. The theoretical part was based on the literature review while the analysis part is based on the quantitative research method. The theoretical part included the subheadings in which the Human Capital Theory was examined according to the thesis-anti-thesis approach and the literature. The analysis part, on the other hand, included calculations on statistical data across Turkey and the findings related to education-income relationship determined by the generalized ordered logit model. The income maintained through education in Turkey was examined according to the net cash income/earnings from the main job, TURKSTAT Income and Living Conditions Survey Micro Data Set 2020 (Cross-Sectional), Household Budget Statistics Micro Data Set, 2019, and Labour Force Statistics Micro Data Set, 2020 for the time period between 2010 and 2020.The findings of the study, as in the Human Capital Theory, indicated that undergraduates and postgraduates had the highest income level. In terms of the fourteen income groups determined in the model, the variable that most clearly affects income was found to be the level of education. Another notable finding was related to the variable of gender. According to this finding, the female employees’ income from the main job was lower compared to the males with similar education levels. Besides, the ratio of the median income of undergraduates and postgraduates to the minimum wage had decreasing trend in the last ten years.