Yazılı kaynaklar ve arkeolojik buluntular ışığında eski Mezopotamya’da renk sembolizmi

Abstract

Dünyada her şeyin bir rengi vardır ve renge yüklenen anlamlar kişiden kişiye, coğrafyaya, kültüre ve zamana göre değişmektedir. İnsanların yetiştiği kültür, içinde bulunduğu toplum ve yaşadığı olaylar renk algısını etkiler. Bu bağlamda çalışmamızda yazılı kaynaklar ve arkeolojik buluntular ışığında Eski Mezopotamya’da renk sembolizmi incelenmiştir. İlk bölümü oluşturan yazılı kaynaklar başlığında kırmızı, mavi, siyah, beyaz, sarı, yeşil, pembe, mor ve tanımlanamayan renklerin mitolojik metinlerde, tıp ve kehanet metinlerinde nasıl yer aldığı araştırılmıştır. İkinci bölüm olan arkeolojik buluntular başlığında ise tapınak ve saraylarda, anıtsal eserlerde ve süs eşyalarında renklerin nasıl kullanıldığı ve renk sembolizmleri ortaya konulmuştur. Ayrıca çalışmamızda Eski Mezopotamya yazılı kaynaklarında renklerin hangi isimlerle ifade edildiği ve Mezopotamya’ya ait renk skalası da belirtilmiştir. Mezopotamya’da renklere en çok tıp ve kehanet metinlerinde, tapınak ve saray duvarlarında rastlanmaktadır. Hemen belirtmeliyiz ki Mezopotamya’da parlak olan nesne ve objeler kutsallık ve ilahi ışıkla bağdaştırılmış bu sebeple tanrı heykellerinde ve tapınak yapımında parlak renkler kullanılmıştır. Burada kullanılan parlak renkler değerli taş ve madenler kullanılarak oluşturulmuştur. Özellikle lapis lazuli taşı Mezopotamya’da kutsallığın simgesi haline gelmiştir. Çalışmamız boyunca incelenen çivi yazılı belgelerde renklerin gelişigüzel değil tam aksine belirli bir sembolizmde kullanıldığı ortaya çıkmıştır. Genel olarak kırmızı ve beyaz renklerin kutsallığı, yeşil rengin bolluk ve bereketi, sarı rengin hastalığı, siyah rengin ölümü ve mavi rengin ise kutsal gücü ve zenginliği simgelediği sonucuna varılmıştır.

Everything in the world has a color and the meanings attributed to it vary from person to person, geography, culture and time. The culture in which people grow up, the society they are in and the events they experience affect the perception of color. In this context, color symbolism was examined in Ancient Mesopotamia in written sources and archaeological findings. In the first chapter it has been researched how red, blue, black, white, yellow, green, pink, purple and unidentified colors take place in mythological, medical and prophecy texts. The second part reveals how colors and color symbolism is used in temples and palaces, and monumental works and ornaments. Additionally, in our study, the names of colors in old Mesopotamian written sources and the color scale of Mesopotamia are also stated. In Mesopotamia colors are mostly found in medicine and divination texts, and on the walls of temples and palaces. It is important to point out that bright objects in Mesopotamia were associated with holiness and divine light, therefore bright colors were used in god statues and temple construction. The bright colors used here are created using precious stones and metals. Especially the lapis lazuli stone has become a symbol of holiness. The cuneiform documents examined throughout our study, has revealed that the colors are not used haphazardly, but on the contrary, they are used in a certain symbolism. In general, the colors red and white represent holiness, the color green represents abundance and fertility, the color yellow represents disease, the color black represents death, and the color blue represents divine power and wealth.