Türkiye’de işsizliğin makroekonomik belirleyicileri

Abstract

Ekonomilerdeki en önemli sosyo-ekonomik kavramlardan birisi de yüksek işsizlik oranlarıdır. İşsizlik hem toplumu hem bireyi etkilemektedir. Türkiye ekonomisi uzun zamandır yüksek işsizlik oranlarıyla ve bu durumun yarattığı olumsuz etkilerle mücadele etmektedir. Bu nedenle çalışmada, Türkiye ekonomisinde çeşitli makroekonomik değişkenler ile işsizlik oranlarını arasındaki uzun ve kısa dönemli ilişki ele alınmıştır. Çalışmada 2006:1-2022:1 dönemi için aylık veriler kullanılarak işsizlikle; tüketici fiyat endeksi, sanayi üretim endeksi, reel efektif döviz kuru, faiz dışı kamu harcamaları ve faiz oranları arasındaki ilişki araştırılmaktadır. Çalışmada ayrıca işsizlik oranındaki farklılaşmayı ortaya koymak adına hem genel işsizlik oranı hem de genç işsiz oranı iki ayrı bağımlı değişken olarak analize dahil edilmektedir. Değişkenler arasındaki uzun dönemli ilişki Gecikmesi Dağıtılmış Otoregresif (Autoregressive Distributed Lag, ARDL) model ve Toda-Yamamato nedensellik testi kullanılarak analiz edilmektedir. ARDL eş bütünleşme testi bulgularına göre seriler arasında uzun dönemli ilişki tespit edilmiştir. Bulgulara göre her iki modelde de sanayi üretim endeksindeki artış işsizlik oranını azaltmaktadır. Bunun dışında tüketici fiyat endeksi, reel döviz kuru, faiz oranı ve kamu harcamaları ise işsizlik oranını pozitif olarak etkilemektedir. Bununla birlikte değişkenler arasındaki ilişkinin yönünü tespit etmek için nedensellik testi uygulanmıştır. Yapılan nedensellik testi sonuçlarına göre işsizlik oranıyla faiz oranı arasında çift yönlü nedensellik ilişkisi vardır. Ayrıca işsizlik oranı ile büyüme arasında tek yönlü nedensellik ilişkisi bulunurken işsizlik; döviz kuru, faiz dışı kamu harcamaları ve enflasyon arasında bir ilişki bulunamamıştır.

One of the most important social-economic concepts in economies is high unemployment rates. Unemployment affects both society and individual. Turkish economy has high unemployment rate for a long time, and this has negative effects. Therefore, the Turkish economy is struggling with this negative situation. That’ why, macroeconomic variables that are thought to affect unemployment rates in the Turkish economy are discussed. Monthly data for the period 2006:1-2022:1 was used in the study. These data are consumer price index, industrial production index, real effective exchange rate, primary public expenditures, and interest rates. The relationship between these variables and the unemployment rate is investigated. In the study, both the general unemployment rate and the youth unemployment rate are included in the analysis as dependent variables to reveal the differentiation in the unemployment rate. The longterm relationship between the variables is analyzed using the Autoregressive Distributed Lag (ARDL) model and the Toda-Yamato causality test. According to ARDL cointegration test findings, a long-term relationship was determined between the series. Also, consumer price index, real exchange rate, interest rate and public expenditures affect unemployment rate positively. In addition, causality test was applied to determine the direction of the relationship between the variables. According to the results of the causality test, there is a bidirectional causality relationship between the unemployment rate and the interest rate. Moreover, while there is a one-way causality relationship between unemployment rate and growth; No relationship was found between exchange rate, primary public expenditures, and inflation.