Berel’deki 36.kurgan

Abstract

Berel kurganları Doğu Kazakistan vilayetine bağlı Katon-Karagay ilçesinde bulunmaktadır. Mezarlıkta farklı dönemlere tarihlenen 100’den fazla kurgan olduğu anlaşılmıştır. Bu tez, Berel kurgan mezarlığındaki kurganlardan biri olan veMÖ IV. yüzyılın sonu- MÖ III. yüzyılın başlarına tarihlenen 36. Berel kurganını mimari özellikleri ve arkeolojik buluntularıyla birlikte ele alarak incelemeyi ve değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Mezar soyguncuları tarafından buluntuları yağmalanmasına rağmen Pazırık kültürü kapsamında ele alınan 36. Berel kurganında günümüze kadar el değmeden ulaşan bir at iskeleti saptanmıştır. At iskeletinin üzerinde koşum takımına ait parçalar ve süslemeler bulunmuştur.Kurganda, eyer takımlarının tarihsel gelişimi açısından önemli bir yenilik sayılan eyer kaşlarının çıtaları da ele geçmiştir.At koşum takımı süslemeleri oldukça ender rastlanan malzeme olan maral geyiği boynuzundan imal edilmiştir. 36. Kurgan Pazırık kültürüne ait ve maral geyiği boynuzundan imal edilen en zengin koleksiyondur. At koşum takımı süslemeleri dizgin, göğüs, eyer takımı ve kuskun olmak üzere dört grup halinde incelenmiştir. Süslemeler figürlü ve geometrik şekillidir. Figürlü süslemelerin neredeyse tamamında tumşuklu ve sığın boynuzlu bir mitolojik varlık betimlenmektedir. Boynuzdan oyularak imal edilen süslemelerin belirli yüzeyleri kırmızı renkli mineral temelli bir boya olan zincifreyle boyanmıştır. Bulguların gösterdiği üzere süslemeler definden hemen önce yaprak kalay ve altınla kaplanmıştır. Bazı süslemelerin üzerinde ek bir unsur için açılan delikler bulunmaktadır. Çalışma kapsamında bu deliklerin tumşuklu ve sığın boynuzlu mitolojik figürünün protomunun konulması için açıldığı görüşü önerilmektedir.

Berel kurgans are located in the Katon-Karagai district of the East Kazakhstan province, where more than 100 kurgans dating to different periods were identified. The Kurgan 36 at Berel, which is the subject of the thesis, dates back to the late 4th-early 3rd century BCE. In the Kurgan 36 at Berel, which is attributed to the Pazyryk culture, the remains of a horse skeleton, which has survived untouched until today, was revealed. Some elements of horse tack and decorations were found on the horse skeleton. The detachable frame parts of saddle pommel and cantle, which are considered an important innovation in terms of the historical development of saddle sets, were found in the kurgan. Horse tack parts and decorations are made of maral deer antlers, which is a very rare material. These findings, made of the material in question, are qualified the richest collection belonging to the Pazyryk culture todays. Horse tack adornments were examined in four groups as bridle, breastplate, saddle, and crupper embellishments. The decorations are made in figural and geometric shapes. A mythical being with bird beak and elk antlers is depicted in almost all the figural plaques. Certain surfaces of the plaques are painted with cinnabar, a red mineral-based paint. As the findings show, the decorations were covered with tin and gold leaf just before the burial. Some plaques have holes carved on them for an additional element. Within the scope of the study, it is suggested that these holes were carved to place the protome of the supernatural creature with bird beak and elk antlers.