Sandıklı’daki Türk dönemi eserleri

Abstract

Anadolu’nun eski yerleşim bölgelerinden birisi olan Sandıklı’nın ilçe merkezindeki ilk yerleşim izlerine Hisartepe Höyük üzerinde rastlanılmıştır. Türk Dönemi’nde höyüğün üzerine Germiyanoğulları Beyliği tarafından inşa edilen kale ile şehir dokusu oluşmaya başlamış ve şehirdeki tarihi niteliğe sahip mimari eserler Sandıklı Kalesi etrafında gelişerek ovaya yayılmıştır.Çalışmalar kapsamında, Sandıklı ilçe merkezine bağlı mahallerde, Türk hakimiyetinin başladığı dönemden Erken Cumhuriyet Dönemi’ne kadar geçen süre zarfı içerisinde inşa edilen on cami ve bir cami minaresi, bir türbe, bir hamam, on altı çeşme ve günümüze gelemeyen beş çeşme, bir kale, bir banka binası toplamda otuz altı yapı incelenmiştir. Belge niteliğinde günümüze kadar gelen ve hala daha bugün de kullanılan bu eserler, Sandıklı ilçesinin Türk ve İslam dokusunu yansıtmaktadır. İlçede daha önce üzerinde çalışılmamış özgün mimari eserlerin çalışılarak bilim dünyasına tanıtılmasıyla Sandıklı’daki Türk Mimarisi alanındaki bilgi boşluğunun en azından bir kısmı doldurulmuş, eserlerin tümünü bir arada toplayarak daha sonraki araştırmalara tek kaynak olması ve eserlerin belgelenerek gelecek kuşaklara aktarılması amacına ulaşılmıştır.Toplamda üç bölümden oluşan çalışmanın, birinci bölümünde ilçenin tarihi, coğrafi özellikleri ve şehir gelişimi incelenmiş, ikinci bölümünde ise tüm yapıların sanat tarihi terminolojisi ile detaylı bir şekilde tanıtımı yapılmıştır. Son bölümde ise, katalogda incelenen yapılar önce kendi aralarında daha sonra Türk ve İslam mimarisindeki benzer yapılarla plân ve mekân, malzeme ve teknik, yapı ve mimari elemanları, kitabeler ve süsleme unsurları değerlendirilmiş, karşılaştırılmıştır. Sonuç olarakta, eserlerin Türk ve İslam mimarisindeki yeri ve önemi bir bütün olarak ele alınmıştır.

The first traces of settlement in the town center of Sandıklı, one of the oldest settlements in Anatolia, were found in Hisartepe mound. With the castle built on the mound by the Germiyanoğulları Principality in the Turkish Period, the city texture began to form and the historical architectural monuments in the city developed around the Sandıklı Castle and spread to the plain.Within the scope of the studies, in the loci of Sandıklı town center, ten mosques and a mosque minaret, a tomb, a Turkish bath, sixteen fountains and five fountains that have not survived to the present day, a castle, a bank building, and a total of thirty-six buildings, which were built during the period from the beginning of the Turkish domination to the Early Republican Period, were examined. These works, which have survived as documents and are still used today, reflect the Turkish and Islamic texture of the Sandıklı district. At least a part of the knowledge gap in the field of Turkish Architecture in Sandıklı was filled by introducing unique architectural works that have not been studied in the borough before. Thus, it has been ensured that all the works are collected together and become a single source for further research and documented for future generations.In the first part of the study, which consists of three parts, the history, geographical features, and urban development of the district are examined, and in the second part, all the buildings are introduced in detail with art history terminology. In the last part, the buildings examined in the catalog are evaluated first and compared with similar structures in Turkish and Islamic architecture, plan and space, materials, and techniques, building and architectural elements, inscriptions, and ornamental elements. As a result, the place and importance of the works in Turkish and Islamic architecture are discussed as a whole