Yeşil tedarik zinciri ağı tasarımı için müşteri beklentilerini esas alan bir model önerisi

Abstract

Çevre odaklılığın insan, endüstriyel sistemler ve doğal kaynakları inceleyen günümüz akademik çalışmalarında önemli bir alana sahip olduğu bilinmektedir. Genel olarak yeşil tedarik zincirleri, yeşil üretim sistemleri ve yeşil ürünler adı altındaki çalışmalarda yer alan bu konunun gerçek uygulamalara yeterli düzeyde yansımadığı da gözlemlenmiştir. Yeşil ürünlerin arz ve talebinin müşteri beklentileri ile birlikte dengelenmesi bu alandaki piyasaların gelişmesine katkı sağlayacaktır. Bu çalışmada amaç, müşterilerin yeşil ürün beklentilerine göre perakendeciler, üreticiler, taşıyıcılar ve dağıtım merkezlerinden oluşan tedarikçi ağlarının yeniden tasarlanmasıdır. Bu doğrultuda tanımlanan problem, belirlenen amaçların karşılanması için hedef programlama yaklaşımı ile modellenmiştir. Önerilen model, doğru ürünün doğru müşteri ile buluşması için müşterilerin yeşillik beklentilerine göre sınıflandırılmasını, perakendecilerin ve tedarik zinciri ağının beklentilerini sağlayarak toplam ağ faydasının en büyüklenmesini amaçlamaktadır. Modelde ürünlerin yeşillik derecelerine göre tanımlanmasını sağlayan, perakendeci ve müşteri beklentilerini yansıtan kısıt kararlılığının değerlendirildiği kararlılık faktörleri yer almaktadır. Önerilen modelin sayısal sonuçları, örnek verilerle gerçekleştirilen model çözümü üzerinde gösterilmiştir. Model çözümü sonucunda yapılan değerlendirmede perakendeci ile müşteri kararlılıklarının ve tedarik zincirinde yer alan aktörlerin durumlarının iyi analiz edilerek uygun ürünün uygun müşteriye ulaştırılmasındaki ilgili kararlılık faktörlerinin seçiminin problemin çözümünün etkinliğinde önemli bir rol oynadığı belirlenmiştir. Model sonuçları değerlendirildiğinde ortaya konulan yaklaşım ve model yapısı çerçevesinde, modelin tedarik zincirlerinde ve piyasalarda yeşillik düzeyini arttırıcı katkı sağlar nitelikte olduğu ortaya konulmuştur. Nowadays, academic studies focusing on environmental systems are significantly important in the literature. However, the most of studies related to green supply chains, green production systems and green products cannot readily be applied to real world problems. In other words, currently, there is still a huge gap between academic studies and real world applications. Balancing supply and demand of green products considering the expectations of customers could benefit to the improvement of green markets and add value to the green practices. The aim of this study is to redesign supply chain networks which include retailers, suppliers, carriers and distribution centers based on the green expectations of customers. The problem is modeled using goal programming approach in order to meet several predefined objectives. The proposed model maximizes the total utility from the network. It aims to match the product and the customer so that it satisfies the expectations of customer segments, retailers and network restrictions. . In this model, determinateness factors are used in order to evaluate products and suppliers, carriers and distribution centers according to green levels and expectations of customers and retailers. The numerical results of the proposed model are presented for a theoretical sample model of green supply chain network design in order to prove the assets of the problem. According to the results of the model solution by retailer, customer determinateness and supply chain actors should be analyzed carefully. It can be drawn from these results that the factors in solution problem of right product to right customer have an important role in this process. Furthermore, the proposed approach and model framework can benefit supply chains and markets to increase their greenness levels