Meşrutiyet’ten Günümüze Yozgat Lisesi (Üslup, Mimari ve Tarihi Özellikleri ile)

Abstract

Çalışmamızın konusu Osmanlı İmparatorluğu’nda eğitim modernizasyonu neticesinde inşa edilen Yozgat Lisesi binasıdır. II. Mahmud (1808-1839) döneminden itibaren başlatılan eğitimde yenileşme hareketleri kapsamında, 1869 Maarif-i Umumiye Nizamnamesi yürürlüğe sokulur. Nizamname eğitim alanında uygulanacak değişimin teorik ayağını oluşturmaktadır. Modernizasyonun uygulama aşamasında yeni binalar inşa edilir. Binaların yapımı için sancak yönetimleri tarafından komisyonlar oluşturulur. Bu komisyonlar tarafından arsa alımı ve binanın planı ile ilgili keşif defterleri merkeze gönderilir. Keşif defterinde gereken harcamalar kalemler halinde belirtilir. Yozgat’ta bahsi geçen modernizasyon çalışmaları kapsamında Yozgat Lisesi binası için benzer prosedürler uygulanır. Binanın inşasına orta öğretimin bir kademesi olarak îdâdi adı altında 1895 yılında başlanır. Ancak inşaat maddi imkânsızlıklar nedeni ile II. Abdülhamid döneminde (1876-1909) tamamlanamaz. İnşa sürecinin uzun sürmesi nedeni ile tek bir elden inşa edilemeyen binanın, II. Abdülhamid döneminde tasarlanan cephe ve plan anlayışından farklı bir şekilde inşa edildiği görülmektedir. Kullanımı açısından binanın ilk etapta 1924 Tevhid-i Tedrisat Kanunu ile ortaokul, 1933-1934 eğitim-öğretim yılından itibaren lise olarak hizmet verdiği bilinmektedir. Çalışmamızda binanın ilk tasarlandığı şeklinin ne olduğu, sonradan hangi değişikliklerle inşasının tamamlandığı, zaman içerisinde binada görülen eskime ve tadilatların ne olduğu, kendi çağdaşları ile mukayesesi, sanatsal ve üslup özellikleri üzerinde durulmaktadır. Yozgat Lisesi mimari açıdan bütün ayrıntıları ile ele alınarak bilim literatürüne konu edilmektedir.