Sarıkavak Tufa Çökellerinin Kökensel İncelemesi ve Paleoiklimsel Açıdan Önemi, GB-Türkiye

Abstract

Bu çalısmada, GB-Türkiye'de Neotektonik dönemde, bölgede egemen olan genisleme rejimi sonucunda KD-GB uzanımlı Acıgöl Grabeni'in kuzey kuzeyinde yüzlek veren Sarıkavak tufa çökellerinin sedimantolojik özellikleri ayrıntılı olarak ele alınmıstır. Çalısma alanı içerisindeki karasal karbonat çökellerinin (tufa-traverten), litotiplerini ve fasiyes degisimlerini belirlemek ve ayrıca bu çökeller üzerinde gerçeklestirilen radyometrik yaslandırma (U/Th yöntemi), duraylı izotop verileri ve palinolojik bulgular ile bölgenin paleoortamsal ve paleoiklimsel gelisimine ısık tutmak, projenin temel amacını olusturmaktadır. Bu amaçla, arazi ve laboratuvar çalısmaları sırasıyla gerçeklestirilmis, elde edilen tüm veriler bir bütün olarak degerlendirilmistir. Buna ek olarak, mikro fasiyes analizi, element ve mineral bilesimleri (XRD), ince kesitler ve taramalı elektron mikroskop (SEM) analizleri ile bu tufa çökellerinin daha mikro ölçekte incelemeleri gerçeklestirilmistir. Çalısma alanı içerisinde yeralan traverten ve tufa olusumları birbirleriyle geçisli bir sekilde arazide net bir biçimde gözlenmektedir. Acıgöl Grabeni ile sınırlandırılmıs bu karasal karbonatlar, bölgenin tektonik hareketliligine göre çökelimini sürdürmüstür. Sarıkavak tufa çökelleri, yaklasık 500 ka (ka: 1000 sene) önce buzul-arası dönemde (MIS13), çöküntü depolanma sistemi veya sıg bir havuz ortamında depolanmaya baslamıs ve yaklasık 200ka boyunca karasal karbonat çökelimi çesitli nedenlerle (tektonizma, iklimsel salınımlar gibi) kesintiye ugramıstır. Çökelme ortamında görülen paleosol seviyeleriyle karbonat çökeliminin kesintiye ugradıgı dönemlerde kalın bir istif olusturmustur. Bununla beraber, çalısma alanı içerisinde gerek yüzeyden ve gerekse 7 ayrı noktadan yaklasık 10?ar m kalınlıkta yapılan sondaj verileri sonucunda, bu karasal karbonatlar, akarsu tufa çökelleri olarak (yer yer paludal kesimlerin de gözlendigi) graben kenarına kadar MIS5 (buzul-arası) boyunca devam etmislerdir. Palinoloji bulgularına göre kurak kosulların genelde hakim oldugu, ancak yagıs miktarına baglı olarak artan nemli kosullar nedeniyle bitki örtüsünü degisim gösterdigini söylemek mümkündür. U/Th radyometrik yas verileri, duraylı izotop verileri (?13C ve ?18O) ve palinolojik sonuçlar birlikte yorumlanarak, çalısma alanının paleortamsal gelisimi ve paleoiklimsel salınımları ilk kez bu çalısmada ortaya konmustur. Bu proje çalısması ile Türkiye'nin Kuvaterner Jeolojisi çalısmalarına önemli bir katkı saglanmıstır.