Jüvenil idiyopatik artritli çocuk ve ergenlerde kognitif fonksiyonların, psikiyatrik hastalıkların ve yaşam kalitesinin sağlıklı kontrollerle karşılaştırılması

Abstract

Çocukluk çağının en sık görülen kronik romatizmal hastalığı Juvenil İdiyopatik Artrit (JİA), bireylerin fiziksel ve psikolojik sağlığının yanı sıra bilişsel fonksiyonlarını da etkiliyor olabilir. Bilişsel performans bozuklukları, diğer sistemik romatizmal hastalıkları olan hastalarda oldukça iyi bilinmesine rağmen, JİA'nın bilişsel işlevler üzerine etkisi hakkındaki bilgilerimiz yeterli değildir. Bu nedenle, çalışmamızdaki temel amaç; JİA'lı çocuk ve ergenlerin bilişsel performansını sağlıklı kontrol grubuna kıyasla değerlendirerek; bilişsel işlev bozukluğu örüntüsünü ve yürütücü işlevlerdeki olası farkları ortaya koymaktır. Ayrıca; JİA hasta popülasyonunda hastalıkla ilişkili klinik faktörlerin bilişsel performans üzerine muhtemel etkileri de bilinmemektedir. Bu yüzden hastalıkla ilişkili klinik değişkenlerin bilişsel profille olan etkisi, bu hasta popülasyonundaki ruhsal hastalık tanı sıklığı ve yaşam kalitesinin incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışmamız, 7-18 yaş arası JİA hastalarını ve sağlıklı kontrolleri içeren kesitsel bir çalışma olarak tasarlanmıştır. Pamukkale Üniversitesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı-Çocuk Romatoloji Bilim Dalı'nda JİA tanısıyla takip edilen 79 hasta ile yaş ve cinsiyet uyumlu 81 sağlıklı kontrol çalışmaya dahil edilmiştir. Çalışma kapsamında ''Sosyodemografik veri formu, çocuklar için yaşam kalitesi ölçeği (ÇİYKÖ), Conners aile derecelendirme ölçeği-yenilenmiş uzun form (CADÖ-YU) ve JİA hasta kayıt formu'' doldurulmuştur Psikiyatrik tanısal değerlendirme için tüm katılımcılara ''Okul Çağı Çocukları için Duygulanım Bozuklukları ve Şizofreni Görüşme Çizelgesi-Dsm-5'' uygulanmıştır. Bilişsel fonksiyonları değerlendirmek için ise ''CNS-Vital Signs (CNS-VS)'' bilgisayar tabanlı test bataryası kullanılmıştır. Çalışmamızın verileri incelendiğinde; katılımcıların yaş, cinsiyet, eğitim durumu, ebeveynlerin eğitim durumu, ailenin gelir düzeyi açısından hasta ve kontrol grubu arasında farklılık saptanmamış (p>0.05), böylelikle yürütücü işlevler üzerine etkisi bilinen bu faktörlerin karıştırıcı etkisini dışlanmıştır. JİA'lı katılımcıların tüm bilişsel alanlarda (nörokognitif indeks, toplam bellek, psikomotor hız, reaksiyon süresi, bütüncül dikkat, bilişsel esneklik, çalışma belleği, duygusal keskinlik, mantık, test süresi) sağlıklı kontrollerden daha kötü performans gösterdikleri bulunmuştur (p<0.05). Ayrıca, hastalık ilişkili faktörlerden Poliartiküler JİA ve Entezit ile ilişkili artirt tanılı olma, aktif hastalık sürecinde olma ve Metotreksat tedavisi alma bazı yürütücü işlevlerde daha kötü performans sergileme ile ilişkilidir. JİA'lı çocuk ve ergenlerde yaşam boyu psikiyatrik hastalık tanısı daha fazla, yaşam kalitesi ise daha düşüktür (p <0.05). Bilişsel fonksiyonlar ile yaşam kalitesi skorları arasında pozitif bir ilişki olduğu ortaya konulmuştur (p <0.05). Bu çalışma, bildiğimiz kadarıyla JİA'nın tüm alt gruplarını içerecek şekilde bu hasta popülasyonundaki çocuk ve ergenlerde nörobilişsel fonksiyonları bilgisayar tabanlı bir nörokognitif test bataryası ile değerlendiren ve bulguları sağlıklı kontrollerin verileriyle kıyaslayan ilk çalışmadır. Çalışmamızda, kronik inflamatuar bir hastalık olan JİA'nın daha kötü bilişsel performans ile ilişkili olduğu gösterilmiştir. JİA'lı bireylerde hastalıkla ilgili klinik faktörler, nöropsikolojik test performansını etkiliyor olabilir. Ayrıca çalışmamızda JİA grubunda bulguladığımız yaşam boyu yüksek ruhsal hastalık ve düşük yaşam kalitesi, JİA'nın sadece fiziksel bir hastalık olmadığını, bireyin bilişsel, sosyal, emosyonel işlevselliği de olumsuz etkilediğini göstermiştir. Bu nedenle JİA hastalık yönetiminde bilişsel işlev bozukluğu ve olası psikososyal yük göz önünde bulundurulmalıdır. Anahtar Kelimeler: Juvenil idiyopatik artrit, yürütücü işlevler, yaşam kalitesi, psikiyatrik tanı

Juvenile Idiopathic Arthritis (JIA) the most common chronic inflammatory rheumatic disease of childhood, may affect the cognitive functions as well as the physical and psychological health. Although decrease in cognitive performance is well known in patients with other systemic rheumatic diseases, our knowledge about the effect of JIA on cognitive functions is not sufficient. Therefore, the main purpose of our study was to evaluate the cognitive performance of children and adolescents with JIA in comparison to the healthy control group; to reveal the cognitive dysfunction pattern and possible differences in executive functions. Also; the possible effects of disease-related clinical factors on cognitive performance in the JIA patient population are unknown. Therefore, it is aimed to investigate the effect of disease-related clinical factors on cognitive profile, as well to assess the frequency of mental disorders and the quality of life in this patient population. The study was designed as a cross-sectional study, including patients with JIA aged between 7 and 18 years and healthy controls. 79 patients who were diagnosed with JIA and age and sex matched 81 healthy controls (HCs) were included in the study. In our study, "Sociodemographic data form, The Pediatric Quality of Life Inventory (PedsQL), Conners parents rating scales-revised long form (CPRS-R) and JIA patient registration form" were filled. "Schedule for Affective Disorders and Schizophrenia for School Age Children-Present and Lifetime Version (K-SADS-PL-DSM-5)" was applied to all participants for psychiatric diagnostic evaluation. Cognitive function was assessed by a computer-based neurocognitive test battery "Central Nervous System-Vital Signs (CNS-VS)". The analysis of the study data revealed that; there was no difference between the patient and the control group in terms of age, gender, education level of the participants, education level of the parents and income level of the family (p <0.05). Thus, the confounding effect of these factors, which are known to effect executive functions, is excluded. It was found that participants with JIA performed significantly worse in all cognitive areas (neurocognitive index, total memory, psychomotor speed, reaction time, complex attention, cognitive flexibility, working memory, emotional acuity, reasoning, test time) than the healthy controls (p <0.05). In addition, being diagnosed with Polyarticular JIA and Enthesitis related arthritis, being in active disease process, and receiving Methotrexate treatment are associated with poor performance in some executive functions. An increased life-long psychiatric illness frequency and a decreased quality of life in JIA cases compared to the healthy controls was found (p <0.05). A positive relationship between cognitive tasks and health-related quality of life (HRQOL) scores was shown (p <0.05). This study, as far as we know, is the first to evaluate the neurocognitive functions with a computer-based neurocognitive test battery in children and adolescents with JIA and to compare the findings with the data of healthy controls. In our study, JIA, a chronic inflammatory disease, has been shown to be associated with worse cognitive performance. Disease-related clinical factors may be affecting neuropsychological test performance in individuals with JIA. In addition, an increased life-long psychiatric illness frequency and a decreased quality of life in children and adolescents that we reported in JIA group shows that JIA is not only a physical disease, but also it affects the cognitive, social and emotional functionality of the individual. Therefore, cognitive dysfunction and possible psychosocial burden should be taken into consideration when assessing and managing this population. Keywords: Juvenile idiopathic arthritis, cognitive functions, health-related quality of life, psychiatric problems