İlköğretim okulu müdürlerinin liderlik tarzlarının örgüt kültürü ile ilişkisi

Abstract

Bu çalışmanın amacı liderlik davranışları ile örgüt kültürü arasındaki ilişkileri incelemektir. Denizli'deki ilköğretim okullarında görev yapmakta olan müdürlerin liderlik tarzının, birer lider ve birer yönetici olarak etkililiklerinin ne olduğu ve boyutlardan hangisinin/hangilerinin liderlik ve yöneticilik etkililiğinin yordayıcısı olarak ortaya çıktığı saptanmaya çalışılmıştır. Denizli'deki ilköğretim okullarında hissedilmekte olan kültürün ne olduğu ve çoklu liderlik davranışları ile örgüt kültürü arasındaki ilişki de araştırmanın bir diğer konusunu oluşturmuştur. Tarama modeli ve nicel yöntemlerin kullanıldığı araştırmanın örneklemi, Denizli il merkezindeki ilköğretim okullarında çalışan ve oranlı küme örneklemi yoluyla seçilen 618 öğretmenden oluşmaktadır. Araştırmanın verileri, Bolman ve Deal (1991) tarafından geliştirilen "Leadership Orientation Questionaire" ve Terzi (2005) tarafından geliştirilen "Örgüt Kültürü Ölçeği" aracılığıyla toplanmıştır. Araştırmanın alt problemlerinin çözümlenmesinde Mann - Whitney U, Kruskal – Wallis, Sperman's rho korelasyon testleri ve multiple regresyon analizinden yararlanılmıştır. Araştırmanın sonuçlarına bakıldığında, öğretmenlerin algısına göre okul müdürlerinin sergiledikleri liderlik tarzları sırasıyla; İnsan kaynaklı, yapısal, politik, sembolik liderlik tarzları olmuştur. Öğretmenlerin algısına göre ilköğretim okullarındaki örgüt kültürü sırasıyla görev kültürü, destek kültürü, başarı kültürü ve bürokratik kültür şeklinde çıkmıştır. İlköğretim Okulu müdürlerinin liderlik tarzlarına ilişkin algılarında örgütsel rollere göre insan kaynaklı liderlik boyutunda anlamlı bir fark çıkmıştır. Öğretmenlerin ve okul müdürlerinin algıları arasında örgüt kültürü boyutlarının tümüne ilişkin istatistiksel açıdan anlamlı bir fark çıkmıştır. Müdürlerin bir yönetici olarak kendilerini daha etkili algıladıkları saptanmıştır. Öğretmenlere göre müdürlerinin yönetici olarak etkililiği liderlik etkililiğinden daha yüksek algılanmıştır. LOQ (Leadership Orientation Questionaire)' nun boyutları ile örgüt kültürü arasında anlamlı bir ilişki bulunmuştur. İnsan kaynaklı liderlik ve sembolik liderlik aynı anda hem liderlik hem de yöneticilik etkililiğinin yordayıcısı olarak çıkmıştır.

The purpose of this research is to investigate the relationship between leadership styles and organizational culture. It has been studied to determine the effectiveness levels of Denizli primary school principals' leadership styles as leaders and managers and to identify which leadership dimension predicts leadership and managerial effectiveness. The another point of this research is to determine the characteristics of perceived school culture in Denizli primary schools and its relations with multiple leadership behaviors. The sample of this research which used survey model and quantitative techniques composed of 618 teachers working for central Denizli primary schools and these subjects were selected by proportional cluster sampling. The data of this research was collected by administaring two instruments: "Leadership Orientation Questionnaire" developed by Bolman and Deal (1991) and "Organizational Culture Questionnaire" developed by Terzi (2005). The data collected was analized by employing several statistical techniques including Mann Whitney U, Kruskal Wallis, Sperman's rho correlation tests and multiple regression analysis. After analyzing the data collected, the following findings have been reached: according to teachers' perceptions school principals displays human resource leadership, structural leadership, political leadership and symbolic leadership respectively. The subjects of the research perceived that organizational cultures in Denizli primary schools ranged as follows respectively: task culture, support culture, achievement culture and bureaucratic culture. A significant difference has been calculated between teacher and administrator perceptions towards human resources leadership behaviors of school administrators. Teachers and principals perceptions towards all types of organizational cultures have been found statistically significant. It's been determined that principals perceived themselves as more effective managers. Teachers perceives that managerial effectiveness of principals are higher than their leadership effectiveness. A statistically significant relation has been found between the dimensions of LOQ (Leadership Orientation Questionnaire) and organizational culture. Human resources leadership and symbolic leadership have been found as the predictor of both leadership and managerial effectiveness.