Okul yöneticilerinin etik liderlik davranışları ile öğretmenlerin örgütsel bağlılığı arasındaki ilişki

Abstract

Bu çalışmada Denizli Merkezefendi ilçesinde okullarda çalışan okul yöneticilerin etik liderlik davranışları ile öğretmenlerin örgütsel bağlılığı arasındaki ilişki incelenmiştir. Araştırma tarama modelinde ve tesadüfü örnekleme yöntemiyle yürütülmüştür. Araştırmanın evreni 2019–2020 eğitim-öğretim yılı Denizli ili Merkezefendi ilçesindeki okulöncesi ilkokul, ortaokul ve liselerde çalışan öğretmenlerden oluşmaktadır. Veriler evrendeki 511 öğretmenden likert tipi "Örgütsel Bağlılık Ölçeği" ve "Etik Liderlik Ölçeği" ile toplanmıştır. Ölçeğin toplam güvenirlik katsayısı 0,96 olarak hesaplanmıştır. Araştırmaya katılan öğretmenlerin çoğunun kadın, branş olarak ortaokul ve lise branş öğretmeni, lisans mezunu, kıdeminin 16-20 yıl ve üzeri, ilkokul ve liselerde görev yaptığı ve yaş olarak 31-40 yaş aralığında olduğu görülmüştür. Araştırma verilerinin normal dağılım göstermemesi nedeniyle analizlerde non parametrik analizler kullanılmıştır. Araştırma sonucunda öğretmenlerin okul yöneticilerinin etik liderlik davranış düzeylerine dair en az katılım gösterdikleri önermenin "Okulunuzun yöneticisi öğretmenlere adaletli davranır." maddesine "Fikrim Yok" düzeyinde görüş bildirirken en fazla katılım gösterdikleri önermenin ise "Okulunuzun yöneticisi içinde bulunduğu toplumun değerlerine saygı gösterir" maddesine "Katılıyorum" derecesinde olduğu görülmüştür. Etik davranışlara ait genel ortalamanın ise "Katılıyorum" düzeyinde olduğu tespit edilmiştir. Bu verilerden hareketle okul yöneticilerinin etik liderlik davranışlarına ilişkin öğretmen algılarının okul müdürlerinin etik liderlik davranışlarını genel olarak gösterdiklerini düşündükleri sonucuna ulaşılmıştır. Alt boyutlara bakıldığında ise; "iletişimsel etik alt boyutu"na ilişkin genel ortalamanın ise "Fikrim Yok" düzeyinde, "iklimsel etik alt boyutu"na ilişkin genel ortalamanın "Fikrim Yok" düzeyinde, "örgütsel karar vermede etik alt boyutu"na ilişkin genel ortalamanın ise "Katılıyorum" düzeyinde ve "davranışsal etik alt boyutu"na ilişkin genel ortalamasının da yine "Katılıyorum" düzeyinde olduğu tespit edilmiştir. Yöneticilerin etik liderlik davranışlarını örgütsel karar verme ve davranışsal etik boyutlarında öğretmenler tarafından daha fazla hissedildiği sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca yöneticilerin etik liderlik davranışlarına ilişkin öğretmen algılarının cinsiyet, branş ve görev yapılan kademe değişkenine göre anlamlı bir farklılık göstermez iken eğitim düzeyi, kıdem ve yaş değişkenlerine göre farklılık gösterdiği tespit edilmiştir. Öğretmenlerin örgütsel bağlılık algı düzeylerinde en az katılım gösterdikleri önermenin "Okul müdürümüzün çabalarıma destek ve cesaret veriyor olması, kendimi bu okula daha yakın hissetmemi sağlıyor." maddesine "Bazen" düzeyinde katılım gösterirken en fazla katılım gösterdikleri önermenin ise "Okulun gerçekleştirmeye çalıştığı amaçları düşündüğümde kendimi bu okula bağlı hissediyorum." maddesine "Her zaman" derecesinde olduğu ve genel ortalamanın da "Çoğu zaman" düzeyinde olduğu tespit edilmiştir. Bu verilerden öğretmenlerin örgütsel bağlılık algılarının çoğu zaman düzeyinde ve çok yüksek olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca öğretmenlerin örgütsel bağlılıklarına ilişkin öğretmenlerin algılarının cinsiyet değişkenine göre anlamlı bir fark göstermez iken branş, eğitim düzeyi, kıdem, görev yapılan kademe ve yaş değişkenlerine göre anlamlı farklılık gösterdiği görülmüştür. Araştırma sonucunda öğretmen algılarına göre eğitim yöneticilerinin etik liderlik davranışlar ile alt boyutlarına yönelik davranışlar sergilemesi arasında pozitif yönde, doğru orantılı, yüksek düzeyde bir ilişkinin olduğu görülmüştür. Ayrıca regrasyon analizi sonucunda da yöenticilerin etik liderlik davranışlarının öğretmenlerin örgütsel bağlıık algılarını % 82 oranında yordadığı sağtanmıştır. Bu durum yöneticilerin alt boyutları da dahil etik liderlik davranışlar sergilemesiyle öğretmenlerin örgütsel bağlılık algıları arasında yüksek düzeyde ilişkinin olduğu, yöneticilerin etik liderlik davranışları arttıkça öğretmenlerin de örgütsel bağlılıklarının artacağı gibi yöneticilerin etik liderlik davranışlar sergilemeleri düştükçe öğretmenlerin örgütsel bağlılık düzeylerinin azalacağı şeklinde yorumlanmıştır. Elde edilen bu bulgu daha önceden yapılmış olan yurt içi ve yurt dışı literatürdeki kaynaklarla benzerlik göstermektedir.

In this study, teachers' perceptions and thoughts on the Effects of Ethical Leadership Behaviors on Organizational Commitment of Administrators working in schools in Denizli Merkezefendi district were examined. The research was carried out with the screening model and the random sampling method. The population of the research is composed of teachers working in preschool primary, secondary and high schools in Merkezefendi district of Denizli province in 2019-2020 academic year. By reaching 550 teachers in the population in question, data were collected from 511 teachers who filled the scale completely. Likert type scale was used as the data collection tool used in the research. The total reliability coefficient of the scale was 0.96 and was observed at a high level. It was observed that most of the teachers participating in the study were female, secondary school and high school branch teachers, undergraduate graduates, seniority of 16-20 years and above, primary and high schools and 31-40 years of age. Nonparametric analyzes were used in the analysis because the research data did not show normal distribution. As a result of the examination and analysis conducted, the suggestion that teachers show the least participation in the ethical leadership behavior levels of school administrators is "Your school's administrator treats teachers fairly." They gave the opinion to the article "I have no idea". It was seen that the proposition they mostly participated in was "Agree" to the item "The school's manager respects the values of the society in which they are located". It is determined that the general average of ethical behaviors is at the level of "I agree". Based on these data, it was concluded that school administrators 'perceptions of teachers' perceptions of ethical leadership behaviors show that school principals show ethical leadership behaviors in general. When looking at the sub-dimensions; The general average of the "communicative ethics sub-dimension" is at the "No Idea" level, the general average of the "climatic ethic sub-dimension" at the "No Idea" level, the "Agree" level of the general average of the "ethical sub-dimension in organizational decision making" and " It was determined that the general average regarding the "behavioral ethic sub-dimension" is at the level of "I agree". It was concluded that teachers feel more about the ethical leadership behaviors of organizational decision making and behavioral ethics by teachers. In addition, there was no significant difference in the perceptions of teachers regarding the ethical leadership behaviors of the administrators according to gender, branch and the level of the task. It has been determined that it varies according to the level of education, seniority and age. The proposition that teachers show the least participation in their organizational commitment perception levels is that "Our school principal's support and encouragement to my efforts makes me feel closer to this school." They participated in "Sometimes" level. The proposition that they have the most participation is "I feel connected to this school when I think of the aims the school is trying to achieve." to the item "Always". It is determined that the general average is at the "Most of the time" level. From these data, it was concluded that teachers' perceptions of organizational commitment are often at a very high level. In addition, while teachers' perceptions about organizational commitment of teachers do not show a significant difference according to gender variable, it is seen that there is a significant difference according to branch, education level, seniority, level of employment and age. As a result of the research, it has been observed that there is a positive, directly proportional, high level relationship between teachers' perception of organizational commitment and ethical leadership behaviors of educational administrators. This situation is interpreted as that there is a high level of relationship between managers' ethical leadership behaviors and teachers' perceptions of organizational commitment, as teachers' ethical leadership behaviors increase, teachers' organizational commitment levels decrease as managers' ethical leadership behaviors decrease. This finding is similar to the sources in the domestic and international literature. This result was interpreted as the high validity and reliability of the research.