Kültepe'nin Hellenistik dönem seramikleri

Abstract

Kültepe, İç Anadolu Bölgesi'nde, Kayseri sınırları içinde, Kızılırmak Nehri'nin 16 km güneyinde bulunmaktadır. Höyük ve aşağı şehirden oluşan yerleşimde ilk bilimsel kazılar 1948 yılında Prof. Dr. Tahsin Özgüç başkanlığında başlamış ve 2006 yılına kadar devam etmiştir. 2006 yılından itibaren de Prof. Dr. Fikri Kulakoğlu başkanlığında kazı ve araştırmalar devam etmektedir. Tez çalışmasının konusunu oluşturan Hellenistik Dönem seramikleri Kültepe'nin höyük kısmında ele geçmiştir ve MÖ 4. yüzyılın sonu ile MÖ 1. yüzyılın ikinci yarısına tarihlenmektedir. Bu seramikler arkeometrik kil analizlerinden alınan destek ile ithal ve bölgesel üretim formlar olmak üzere iki gruba ayrılmıştır. Tüm seramikler içinde ithal örnekler % 4'lük bir paya sahiptir. Bu örnekleri Siyah Astarlı Seramikler, Batı Yamacı Tekniği'nde Bezenmiş Seramikler, Kalıp Yapımı Kabartmalı Seramikler, Pergamon Üretimi Seramikler, Bantlı Seramikler, Gri Hamurlu Seramikler, Kahverengi Astarlı Seramikler, Basit Astarlı Seramikler, Kurşun Sırlı Seramikler, Küçük Krem Kapları-Lykionlar ve Mühürlü Amphora Kulp Parçaları oluşturmaktadır. Bölgesel üretimi temsil eden örnekler tez kapsamında Kızılırmak Havzası Seramikleri olarak adlandırılmıştır ve tüm malzeme içinde % 96'lık bir paya sahiptir. İthal seramiklerden hem hamur-astar hem de bezeme özellikleri ile rahatlıkla ayırt edilebilen bu grubun kendine özgü formları, bezeme anlayışları ve motifleri bulunmaktadır. Söz konusu grup üzerinde yapılan tipoloji çalışması sonucunda bölgesel üretime yönelik 60 ana tip ile bunların alt tipleri, yapım teknikleri ve bezeme çeşitleri ortaya çıkarılmıştır. İthal ve bölgesel üretim seramiklerden yola çıkarak Kültepe'nin Hellenistik Dönem'deki ticari ilişkileri, olası ticaret rotaları ve bölgeler arası etkileşimleri ile bölgesel seramiklerde görülen devamlılıklar tespit edilmiştir. Bunun yanı sıra Hellenistik Dönem ile birlikte seramiğin aldığı yeni şekil, özgün yaratılar ve bunların sebepleri saptanmıştır.

Kültepe is located in the Central Anatolia Region, within the borders of Kayseri, 16 km south of the Kızılırmak River. The first scientific excavations began in 1948 under the direction of Prof. Dr. Tahsin Özgüç and continued until 2006. Since 2006, excavations and research have continued under the direction of Prof. Dr. Fikri Kulakoğlu. The Hellenistic Period ceramics, which constitute the subject of this thesis, were found in the mound section of Kültepe and are dated to the end of the 4th century BC and the second half of the 1st century BC. Based on archaeometric clay analysis, these ceramics are divided into two groups as imported and regionally produced forms. Imported examples have a share of 4% among all the ceramics. These examples consist of Black Slipped Ceramics, Ceramics Decorated in the Western Slope Technique, Mold-Made Embossed Ceramics, Pergamon Produced Ceramics, Banded Ceramics, Gray Clay Ceramics, Brown Slipped Ceramics, Simple Slipped Ceramics, Lead Glazed Ceramics, Small Creamware-Lykions and Sealed Amphora Handle Fragments. The samples representing the regional production are named as Kızılırmak Basin Ceramics in this thesis and have a share of 96% in the whole material. This group, which can be easily distinguished from imported ceramics both in terms of paste-lining and decoration, has its own unique forms, decoration and motifs. As a result of the typology study conducted on this group, 60 main types for regional production, their subtypes, production techniques and decoration types were revealed. Based on the imported and regionally produced ceramics, the commercial relations of Kültepe in the Hellenistic Period, possible trade routes and interactions between regions, and the continuities observed in regional ceramics were identified. In addition, the new shape of ceramics in the Hellenistic Period, unique creations and the reasons for them have been identified.