8. sınıf öğrencilerinin lise tercihlerinin belirlenmesinde davranış yatkınlığı algılarının incelenmesi

Abstract

Davranış, yaşam sürecinde karşılaşılan uyaranlara yönelik ortaya çıkan tepkilerdir. Bu tepkiler bilişsel, duyuşsal ve psikomotor alanlar içerisinde iç dengeyi sağlamaktadır. Yaşamda karşılaşılan bir durum üzerinde düşünce gücü daha aktif kullanılması gerekiyorsa bilişsel, bu duruma karşı bir duyarlılığın gerçekleşmesi, ilginin olması, hayat felsefesi yapılması gibi içsel faaliyetleri içeriyorsa duyuşsal ve duruma yönelik kas gücünün kullanılması, spor gibi hareket becerisi kullanılmışsa psikomotor alanın davranışları aktiftir. Dolayısıyla bu üç davranış alanı bir amaç doğrultusunda kendini göstermektedir. Davranışlar düşüncelerin, isteklerin görünüşe yansımasıdır. Davranışları içeren bu yansımalar seçimleri de etkilemektedir. Özellikle hep bir seçim sürecinin içinde olan öğrenciler göz önüne alındığında daha önemli bir boyutu içermektedir. Öğrencilerin davranışları hakkında bilinçlenmesi hayattaki seçimlerini de güçlü kılar. Öğrenciler için seçimlerin temeli olan liseye geçiş ise öğrencilerin dönüm noktalarından biridir. Öğrencilerin bu noktada bilinçli bir seçimde bulunması ilerideki mesleki kararını da şekillendirmektedir. Buradan yola çıkıldığında öğrencilerin kendisi için uygun lisenin hangisi olduğunu lise türleri ile davranış alanlarını dikkate alarak yapması mühimdir. Bu araştırmada 8.sınıf öğrencilerinin lise tercihlerinin belirlenmesinde davranış yatkınlığı algılarını ölçen geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı geliştirilmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın evrenini 8. sınıfta öğrenim görmekte olan, Aydın ve Denizli ili merkezinde bulunan devlet ve özel ortaokullardaki toplam 26. 906 öğrenci oluşturmuştur. Örneklemi ise oransız küme örnekleme yolu ile elde edilmiştir. Bu bağlamda örneklem için her iki ilde de eşit sayıda olacak şekilde pilot uygulamada toplam400, büyük örneklem uygulamasında da toplam 700 öğrenci uygulamaya katılmıştır. Araştırmanın pilot uygulama kısmında örneklem grubunu oluşturan, 8. sınıfa devam eden öğrencilere, Yenilenmiş Bilişsel Alan Taksonomisi baz alınarak 125 maddelik üç alt boyutlu bir deneme formu uygulanmıştır. Açımlayıcı faktör analizi ile yapı geçerliği sağlanması sonucunda 39 maddelik ve üç faktörden oluşan bir ölçek ortaya çıkmıştır. Ölçeğin alt boyutları: Bilişsel, Duyuşsal ve Psikomotor alan olarak belirlenmiştir. Bununla birlikte ölçek 5'li Likert tipinde oluşturulmuştur. Ölçeğin güvenirlik çalışması kapsamında Cronbach Alpha katsayısı pilot uygulamada .962, büyük örneklemuygulamasındaise.888şeklinde hesaplanmıştır. Ortaya çıkan bulgularda, Davranış Yatkınlığı Algı Ölçeği'nin 8.sınıf öğrencilerinin lise tercihlerinin belirlenmesinde, davranış yatkınlığı algılarını ölçme de geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğu sonucuna varılmıştır. Ayrıca, alt boyutlar arasında öğrencilerin bilişsel alt boyutu en baskın olan alt boyut olarak çıkmıştır. Öğrencilerin bilişsel alt boyutu cinsiyet değişkeninde anlamlı bir etki göstermezken gitmek istenilen lise türü, bulundukları okul türü ve il değişkenlerinde ise anlamlı bir etki göstermiştir. Öğrencilerin duyuşsal alt boyutu için cinsiyet ve gitmek istenilen lise türü değişkenlerinde anlamlı bir farka ulaşılmışken, bulundukları okul türü ve il değişkenlerinde bu fark görülmemiştir. Bunun dışında öğrencilerin psikomotor alt boyutunda öğrencilerin cinsiyet ve bulundukları okul türü değişkenlerinde anlamlı bir fark olduğu, bulundukları il ve gitmek istenilen lise türü değişkenlerinde ise istatistiksel bağlamda anlamlı bir farkın olmadığı sonucuna varılmıştır. Anahtar Kelimeler: Yenilenmiş Bilişsel Alan Taksonomisi, Davranış Yatkınlığı Algısı, Lise Tercihi, Geçerlik ve Güvenirlik

A behaviour is in response to a stimulus encountered in the life process. These responses ensure internal balance within the cognitive, affective, and psychomotor domains. The cognitive domain refers to the active use of the power of thought in response to a lived experience of a phenomenon. The affective domain, on the other hand, is about internalizing values, involves concepts such as sensitivity and philosophy about life,whereas the psychomotor domain involves use of muscles (motor-skills) and physical movement such as doing sports. Therefore, these three behavioral domains manifest themselves in line with a purpose. Behaviors are outward manifestations of thoughts and desires whereby they also influence choices. Given the students who always feel pressure during educational decision-making process, behaviors become even more important. Students' awareness of their behaviors allows them to make better choices in life. Thetransition to high school is one of the turning points for students. It is crucial for students to make a conscious choice so that they can shape their future professional decisions. From this point of view, students need to pay close attention to high school types and behavioral domains to choose the right high school. This study sought to develop a valid and reliable measurement tool that measures the perceptions of behavioral dispositions in determining the high school preferences of 8th grade students. The study population consisted of 26.906 eight grade students in public and private secondary schools located in the city centres of Aydın and Denizli. The sample was selected using the disproportionate cluster sampling method. In this respect, a total of 400 students in the pilot implementation and 700 students in the large sample implementation participated in the implementation in equal numbers in both provinces. In the pilot implementation phase of the research, a three-dimensional trial form consisting of 125 items was administered to the 8th grade students, who were the sample group, based on the Revised Cognitive Domain Taxonomy. Exploratory factor analysis was employed to ensure the construct validity, and a scale consisting of 39 items and three factors was identified. The sub-dimensions of the scale were named as cognitive, affective, and psychomotor domains. However, the scale was developed in a 5-point Likert type. Referring to the reliability study of the scale, the Cronbach's Alpha coefficient was calculated as .962 in the pilot implementation and as .888 in the large sample implementation. The results revealed that the Behavioral Disposition Perception Scale was a valid and reliable measurement tool in measuring the behavior disposition perceptions of 8th grade students in determining their high school preferences. Additionally, the cognitive sub-dimension of students emerged as the most dominant sub-dimension. While the cognitive sub-dimension of the students did not yield a significant effect on the gender variable, a significant difference was found in terms of the type of high school they wanted to attend, the type of school and the province they were in. Given the affective sub-dimension of the students, a significant difference was found according to gender and the type of high school they wanted to attend; whereas, no significant difference was found depending on the type of school and province they were in. Furthermore, it was concluded that the students' gender and their school type were the significant predictors in the psychomotor sub-dimension of the students and that there was no statistically significant difference in terms of province and the type of high school they wanted to attend. Keywords: Revised Cognitive Domain Taxonomy, Perception of Behavioral Disposition, High School Preference, Validity and Reliability