İdiyopatik prematür ovaryen yetmezlikli olgularda frax premutasyon taşıyıcılığının araştırılması

Abstract

Prematür ovaryen yetmezlik (POF) kadınlarda 40 yaşından önce menstrüasyonun kesilmesi veya ovaryen foliküllerin erken tükenmesi olarak tanımlanan yüksek folikül stimüle edici hormon (FSH) ve düşük östrojen seviyelerinin eşlik ettiği klinik bir tablodur. Bu durum bazen erken menapoz olarak adlandırılsa da POF`lu olgularda yüksek gonadotropin düzeylerine rağmen, aralıklı olarak östrojen üretimi ve ovulasyon gerçekleştiği için menapoz terimi yanıltıcı olabilmektedir. Günümüzde POF`un etiyolojisi halen araştırılmakta olup pek çok neden bu durumdan sorumlu tutulmaktadır. Etiyolojisinde çevresel faktörler, otoimmun hastalıklar, enfeksiyon, metabolik hastalık, iatrojenik ve genetik nedenler yer almaktadır. POF etiyolojisinde rol oynayan genetik nedenler içinde pek çok aday gen bulunmakta olup bu durumla en sık ilişkilendirilen gen Frajil X Mental Retardasyon 1 (FMR1) genidir. Son yıllarda yapılan çalışmalarda FMR1 premutasyon taşıyıcılarında POF gelişme riskinin arttığı gösterilmiştir. FMR1 geninin 5'UTR (untranslated region)`ında polimorfik CGG tekrarları bulunmaktadır. CGG tekrar sayısına göre 5-44 CGG normal, 45-54 gri veya intermediate zon, 55-200 premutasyon ve >200 ise full mutasyon olarak sınıflandırılmaktadır. Premutasyon taşıyıcılarında artmış FMR1 mRNA transkripti overlere toksik etki göstererek hastalığın patofizyolojisini oluşturmaktadır. CGG tekrarları, aralarına dağılmış AGG dizileri ile bölünmektedir. AGG dizi sayısının maternal transmisyon sırasında ekspansiyonda rolü olduğu düşünülmektedir. POF etiyolojisinde FraX premutasyon varlığının saptanması; ailede etkilenme olasılığı olan bireylerin araştırılması, Frajil X sendromu, erken over yetmezliğine bağlı oluşan hipoöstrojenizm ve ataksi açısından risk altında olan bireylerin kontrollerini sağlayacaktır. Ayrıca hipoöstrojenizm ile oluşabilecek kardiyovasküler hastalık, osteoporoz gibi risk artışı olan durumları hastaya anlatma ve yönlendirme için premutasyon taşıyıcılığının saptanması önemlidir. Bu çalışmada FMR1 CGG tekrar sayılarının POF`taki rolünü değerlendirmek amacıyla idiyopatik POF tanılı 55 olgu ile 55 kontrol olgusunun CGG tekrar sayıları TP PCR metodu ile incelendi. Ayrıca CGG tekrar sayısı >45 saptanan hasta grubundan 4 kontrol grubundan 1 olgu olmak üzere toplam 5, ve CGG tekrar sayısı 5-44 arası olan 5 olgunun CGG tekrarlarını bölen AGG sayıları dTP PCR metodu ile incelendi. Hasta grubunda 1 olguda premutasyon taşıyıcılığı (98 CGG tekrarı) ve 3 olguda gri zon (sırasıyla 45-51-47 CGG tekrarı) saptanırken kontrol grubunda 1 olguda gri zon (49 CGG tekrarı) saptandı. Çalışmamızda POF ile CGG tekrar sayısı arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki saptanmamıştır. Bu durumu olgu sayımızın az olmasına bağlamaktayız. Ancak bir olguda saptadığımız premutasyon taşıyıcılığı klinik açıdan önemli ve anlamlı olarak değerlendirilmiştir. CGG tekrarını bölen AGG sayısı ise premutasyon taşıyıcısı olguda allel1-allel2 olacak şekilde 2-0 , gri zon saptanan olgularda (H17, H20, H32, K28) sırasıyla 2-1, 3-0, 2-2, 2-2 ve kontrol olgularında (K1, K2, K3, K4 ve H33) bakılan AGG sayısı sırasıyla 2-2,1-1, 2-2, 2-1 ve 2-1 bulunmuştur. Sonuç olarak FMR1 geni 5'UTR bölgesindeki CGG tekrar sayısının idiyopatik POF olgularında incelemeye değer oldukları ve daha fazla olgu ile araştırılmanın genişletilmesinin uygun olacağı düşünülmektedir.

Premature ovarian failure (POF) is defined as early depletion of ovarian follicles or the cessation of menses with elevated follicle stimulating hormone (FSH) and low estrogen level before the age of 40. Although this condition is sometimes termed as early menopause, the term menopause may be misleading for cases with POF since estrogen production and ovulation take place intermittently despite high gonadotropin levels. Today, the etiology of POF is still investigated, with many factors being held responsible in its pathophysiology. Environmental factors, autoimmune disorders, infections, metabolic disorders, iatrogenic causes, and genetic factors play a role in its etiology. Many candidate genes have been associated with POF, among which the Fragile X Mental Retardation 1 (FMR1) gene is the most widely associated gene. Recent studies have indicated that the risk of developing POF increases in FMR1 premutation carriers. Polymorphic CGG repeats exist in 5'UTR (untranslated region) of the FMR1 gene. Based on the number of CGG repats, 5-44 CGG repeats are categorized as normal; 45-54 repeats gray or intermediate zone; 55-200 repeats premutation; and >200 repeats full mutation.In premutation carriers, increased FMR1 mRNA transcript exerts a toxic effect on ovaries and is responsible for the pathophysiology of the disorder. CGG repeats are interrupted by interspersed AGG series. It is thought that the number of AGG series plays a role in the expansion during maternal transmission. Detecting the presence of FraX premutation the etiology of POF will allow the determination of at risk individuals for POF and within a family, Fragile X syndrome and also at risk individuals for hypoestrogenism and ataxia occurring secondary to premature ovarian failure. Furthermore, it is equally important to detect premutation carriers in order to inform them about increased risk of cardiovascular disorders or osteoporosis resulting from hypoestrogenism. In the present study the CGG repeat numbers of 55 cases with idiopathic POF and 55 control cases were determined with the TP PCR method to determine the role of the number of FMR1 CGG repeats in the pathophysiology of POF. In addition, the number of AGG interrupting CGG repeats was determined with the dTP PCR method in five cases with >45 CGG repeats (4 from the patient group and 1 from the control group) and 5 cases with 5-44 CGG repeats. One case in the patient group was a premutation carrier (98 CGG repeats) and 3 cases were in the gray zone (45, 51, and 47 repeats, respectively), while 1 case in the control group was in the gray zone (49 CGG repeats). Our study did not reveal any significant correlation between POF and the number of CGG repeats. We attribute this finding to a small sample size. However, premutation detected in one case was regarded as clinically important and relevant. The number of AGG interrupting CGG repeats in allel1-allel2 was found 2-0 in premutation carrier; cases in gray zone (H17, H20, H32, K28) 2-1, 3-0, 2-2, 2-2 respectively; and 2-2,1-1, 2-2, 2-1, 2-1 in control cases (K1, K2, K3, K4 ve H33). In conclusion, we suggest that the number of CGG repeats at 5'UTR region of the FMR1 gene are worth for further investigation adequately sized studies.