Pamukkale üniversitesi Aile Hekimliğipolikliniklerine başvuran NON-steroidantiinflamatuvar ilaç kullanan hastalardagörülen yan etkilerin ve bu hastaların bilinçliilaç kullanım düzeyinin belirlenmesi

Abstract

Non-steroid antiinflamatuvar ilaçlar (NSAİİ'ler) tüm dünyada ve ülkemizde analjezik olarak en sık tüketilen ve reçete edilen ilaç grupları arasındadır. Aynı zamanda NSAİİ'ler geniş bir yan etki profiline sahiptir ve mortaliteyle sonuçlanabilecek kadar ciddi yan etkilere sebep olabilir. Reçetesiz temin edilmesi ve hastalar tarafından kendi kendine tedavi yöntemiyle sıklıkla tüketilmesi NSAİİ'lerin akılcı kullanımının önemini ortaya koymaktadır. Bu çalışmada aile hekimliği polikliniklerimize başvuran NSAİİ kullanan hastaların yaşadıkları yan etkileri ve akılcı ilaç kullanımı konusundaki bilgi düzeylerini belirlemek amaçlanmaktadır. Araştırmamız kesitsel ve tanımlayıcı tipte bir araştırmadır. Araştırmanın evrenini 20/01/2022-20/03/2022 tarihleri arasında Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Aile Hekimliği polikliniklerine herhangi bir nedenle başvuran, NSAİİ kullanmış ya da kullanan 18 yaş ve üzeri hastalar oluşturmuştur. C¸alışmada katılımcılara araştırmacılar tarafından yapılandırılan anket formu ve akılcı ilaç kullanım ölçeği yüz yüze görüşme yöntemi ile uygulandı. Veriler IBM SPSS Statistics 26 © Copyright SPSS Inc. 1989, 2010 yazılımı kullanılarak analiz edilmiştir. C¸alışmada anlamlılık p < 0,05 olarak alınmıştır. C¸alışmamıza 219 kişi katıldı. Katılımcıların en sık NSAİİ kullanma nedeni baş ağrısı ve en sık kullandıkları NSAİİ diklofenaktı. Katılımcıların %52,1'i reçetesiz eczaneden NSAİİ aldıklarını belirtti. Doktor tavsiyesi olmadan kullanılan ilaçlar arasında ağrı kesiciler %74 ile en sık kullanılan ilaç grubuydu. C¸alışmaya katılanların %35,2'si NSAİİ kullanımı sonrasında yan etki yaşamıştı. En sık yaşanan yan etki %30,1 ile mide ağrısıydı. Katılımcıların NSAİİ'lerin neden olduğu yan etkiler ile ilgili önermelerden aldıkları bilgi puan ortalaması düşüktü. En iyi bilinen yan etkiler GİS'e ait yan etkilerdi. Eğitim ve gelir seviyesi yüksek olanlar ile kamu çalışanları ve bekarların yan etkiler ile ilgili önermelerden aldıkları bilgi puan ortalaması anlamlı olarak yüksekti. IX Yapılan korelasyon analizinde bilgi puan ortalaması ile yaş arasında ters yönde zayıf bir ilişki bulundu. Akılcı ilaç kullanım ölçeğinden alınan puanlara göre katılımcıların %69,4'ü akılcı ilaç kullanmaktaydı. Eğitim ve gelir düzeyi yüksek olanlar, kamu çalışanları, bekarlar ve kadınların akılcı ilaç kullanımı anlamlı yüksek bulundu. Akılcı ilaç kullanımı ile yaş, ayda kullanılan NSAİİ sayısı ve yan etkiler ile ilgili bilgi puan ortalamaları arasındaki korelasyon incelendi. Yaş ile akılcı ilaç kullanımı arasında ters yönde orta düzeyde anlamlı ilişki saptandı. Ayda kullanılan NSAİİ sayısı ile akılcı ilaç kullanımı arasında ters yönde zayıf bir korelasyon bulundu. Yan etkiler ile ilgili bilgi sorularından alınan puan ortalaması ile akılcı ilaç kullanım ölçeğinden alınan puan ortalaması arasında aynı yönde orta düzeyde korelasyon saptandı. C¸alışmamızda NSAİİ kullanımına bağlı görülen yan etkiler ile bu hastalarda yan etkiler ile ilgili bilgi eksiklikleri ve bu hastaların akılcı olmayan ilaç kullanımları olduğunu tespit ettik. NSAİİ ile tedavide etkin sonuç elde edebilmek ve olumsuz etkilerini en az indirebilmek için aile hekimleri NSAİİ ile ilgili hastaları kapsamlı şekilde bilgilendirmelidir. Hem akılcı ilaç kullanımı hem de NSAİİ'lerin akılcı kullanımı açısından topluma yönelik eğitimler planlanmalıdır. Anahtar kelimeler: NSAİİ, akılcı ilaç kullanımı, yan etki

Non-steroidal anti-inflammatory drugs (NSAIDs) are among the drug groups which most frequently consumed and prescribed as analgesics all over the world and in our country. At the same time, NSAIDs have a wide side effect profile and can cause serious side effects that can result in mortality. The fact that they are available without a prescription and frequently consumed by patients with the method of self-treatment reveals that the importance of the rational use of NSAIDs. In this study, it is aimed to determine the side effects experienced by patients using NSAIDs who applied to our family medicine clinics and their level of knowledge about rational drug use. Our research is a cross-sectional and descriptive study. The population of the study consisted of patients aged 18 years and older who applied to Pamukkale University Medical Faculty Hospital Family Practice outpatient clinics for any reason, using NSAIDs or used NSAIDs between 20/01/2022-20/03/2022. In the study, the questionnaire form and the rational drug use scale structured by the researchers were applied to the participants by face-to-face interview method. It was analyzed using Data IBM SPSS Statistics 26 © Copyright SPSS Inc. 1989, 2010 software. Significance was taken as p < 0.05 in the study. 219 people participated in our study. The most common reason of NSAID use by the participants was headache and the most commonly used NSAID was diclofenac. 52.1% of the participants stated that they took NSAIDs from the pharmacy without a prescription. Among the drugs used without doctor's advice, painkillers were the most commonly used drug group with 74%. 35.2% of the participants in the study experienced side effects after NSAID use. The most common side effect was stomach pain with 30.1%. The average score of knowledge the participants got from the statements about the side effects caused by NSAIDs was low. The most well-known side effects are the gastrointestinal tract's side effects. Those with high education and XI income levels, public employees and singles had a significantly higher mean score of knowledge about side effects. In the correlation analysis, a weak inverse relationship was found between the mean knowledge score and age. According to the scores obtained from the rational drug use scale, 69.4% of the participants were using rational drugs. Rational drug use by those with high education and income, public employees, singles and women was found significantly higher. The correlation between rational drug use and age, the number of NSAIDs used per month, and the mean scores of knowledge about side effects were examined. A moderately significant inverse relationship was found between age and rational drug useA weak inverse correlation was found between the number of NSAIDs used per month and rational drug use. There was a moderate correlation in the same direction between the mean score from the information questions about side effects and the mean score from the rational drug use scale. In our study, we found that there was a lack of information about the side effects associated with NSAID use and side effects in these patients, and that these patients had irrational drug use. In order to achieve effective results in NSAID treatment and to minimize its negative effects, family physicians should comprehensively inform patients about NSAIDs. In terms of both the rational use of drugs and the rational use of NSAIDs, trainings for the society should be planned. Keywords: NSAID, rational drug use, side effect