Klinik izole sendrom ve multipl skleroz hastalarında kantitatif elektroensefalografi incelemesi ve bilişsel işlevlerle ilişkisi

Abstract

Bilişsel bozukluklar multipl skleroz (MS) hastalarının yaklaşık yarısında herhangi bir zamanda, hatta klinik izole sendrom (KİS) evresinde bile başlayabilmektedir. Bu çalışmanın amacı kantitatif elektroensefalografi (KEEG) gibi nicel elektrofizyolojik bir yöntem ile nöropsikolojik testleri birlikte kullanarak KİS ve relapsing-remitting MS (RRMS) hastalarında bilişsel bozuklukların varlığını ve niteliğini ortaya koyabilmektir.Çalışmamıza 30 KİS, 30 RRMS hastası ile 34 sağlıklı kontrol alındı. EEG çekimi yapıldıktan sonra zemin ritmini en iyi temsil eden bölümlerden 36 saniyelik epoklar seçildi ve Fast Fourier Transform (FFT) yöntemi ile frekans ve interhemisferik koherans analizi yapıldı. Ayrıca hasta ve kontrollere dikkat, yürütücü işlevler, çalışma belleği ve görsel belleği değerlendiren nöropsikolojik testler (NPT) uygulandı.Frekans analizinde tanı grupları arasında fark saptanmadı. İnterhemisferik koherans analizinde KİS grubu ile kontroller arasında fark saptanmazken, RRMS grubunda kontrol grubuna göre frontal bölgelerde beta koheransında azalma ve temporal delta koheransında artış, KİS grubu ile karşılaştırıldığında santral ve parietal bölgelerde delta, teta ve beta koheranslarında azalma saptandı. Bilişsel işlevlerde ise KİS grubunda dikkat hızında yavaşlama ve RRMS grubunda yürütücü işlevler, bilgi işleme hızı, dikkat, çalışma belleği ile görsel bellek süreçlerinde bozulmaya işaret eden nöropsikolojik test performansları elde edildi. Hemisferler arasında santral beta koheransında ve oksipital teta, alfa ve beta koheranslarında azalmanın bilişsel işlevlerde bozulma ile ilişkili olabileceği belirlendi.KEEG koherans analizi RRMS grubunda bilişsel bozuklukları değerlendirmede duyarlı ve nesnel bir yöntem olarak kullanılabilir. Erken dönemde bilişsel bozukluklarla ilişkili EEG değişiklerinin saptanabilmesi için yapılacak prospektif çalışmalara ihtiyaç vardır.Anahtar kelimeler: multipl skleroz, klinik izole sendrom, bilişsel bozukluk, elektroensefalografi, koherans.

Cognitive impairment can be detected in almost half of multiple sclerosis (MS) patients, at any time, even in clinically isolated syndrome (CIS) stage. In this study, using quantitative electroencepaholography and neuropsychological tests together, we aimed to eveluate cognitive impairment in clinically isolated syndrome and relapsing-remitting MS (RRMS).This study includes 30 CIS, 30 relapsing-remitting and 34 control healthy subjects. Frequency and interhemispheric coherence were calculated with Fast Fourier Transform (FFT) method in artifact free 36 second epoch of EEG. Also we performed attention, executive functions, working memory and visual memory tests to all subjects.No spectral power differences were detected between groups. In CIS group, there was no speciality for interhemispheric coherence analysis but in RRMS group we detected decrease of beta coherence in frontal region, delta, teta and beta coherences in central and parietal regions. We also detected increase in temporal delta coherence. As a result of neuropsychological tests, we found dicreased attention speed in CIS group. Test results were significantly worse than controls in RRMS group, indicating that there is an impairment in executive functions, information processing speed, attention, working memory and visual memory. We also detected that decrease of interhemispheric central beta and occipital teta, alpha and beta coherence in patients is correlated with deficites in executive functions.QEEG is a sensitive and objective method to evaluate cognitive impairment in RRMS group. To show early changes in QEEG associated with cognitive impairment, prospective studies are needed.Key words: Multiple sclerosis, clinically isolated syndrome, cognitive impairment, electroencephalography,coherence.