1930-1945 arası siyasal karikatürlerde “öteki”nin analizi

Abstract

Bu çalışma medya-iktidar ilişkileri bağlamında basının kimlik üretimindeki rolünü göz önüne alarak, karikatürün ideolojik bir işlev gördüğünü ileri sürmektedir. 1930-1945 yıllarının popüler dergileri Akbaba ve Karikatür’de Yahudi Ötekinin temsili üzerinden ulus-devletin yönetimsel ve söylemsel denetim stratejileri, karikatürlere yansıyan sembolik tahakküm ve şiddet ortaya koyulmaya çalışılmaktadır. Foucault ve Bourdieu’nün modern devlet ve tahakküm konusundaki yaklaşımları doğrultusunda mizah dergilerindeki Öteki temsilleri aynı zamanda tahakküm ve sembolik şiddet araçları olarak görülmektedir. Ulusal kimliğin inşası bağlamında Türkiye tarihinde Öteki olarak Yahudilerin konumunun karikatürler üzerinden okunması hedeflenmekte, yeniden inşa edilen (Biz)/ Öteki kimlikleri ortaya koyulmaya çalışılmaktadır. Bu doğrultuda göstergebilimsel analiz ve eleştirel söylem analizi ile karikatür dergilerindeki temsillerin taşıdığı stereotipik görsel ve söylemsel kodlarla iletilen ideolojik mesajların çözümlenmesi hedeflenmiştir. 1930-1945 yılları arasında yayınlanan Akbaba Dergisi ve Karikatür Dergisinden, 312 adet Akbaba, 306 adet Karikatür Dergisinde olmak üzere toplam 618 adet Yahudi temalı karikatür tespit edilmiştir. Karikatürler içinden amaçsal örneklemeyle seçilen 48 tanesi tematik ve stereotipik bağlamlarda kategorize edilmiş, eleştirel söylem analizi ve göstergebilimsel analiz çerçevesinde incelenmiştir. Çalışma bulguları değerlendirildiğinde karikatürlerdeki stereotipik temsillerin Yahudileri Ötekileştirdiği, Biz/Öteki ayrımını ve ulusal gerçekliği yeniden inşa ettiği, siyasi söylemleri ve uygulamaları meşrulaştırdığı görülmektedir. Dolayısıyla medyanın dispositif, dergilerdeki karikatürlerin ise sembolik şiddet aracılıyla tahakkümü güçlendiren araçlar olarak yorumlanması mümkündür. Bu nedenle çalışma medya söylemiyle sunulan gerçekliğin kurgusallığına dikkat çekerek Biz/Öteki kimliklerinin sorgulanması gerektiğine işaret etmektedir.

Considering the role of the press in identity construction in the context of media-power relations, this study argues that cartoons have an ideological function. Trought the representation of the Jewish Other in the popular magazines of 1930-1945, Akbaba and Karikatür, the administrative and discursive control strategies of the nation-state, symbolic domination and violence reflected in the cartoons are tried to be revealed. In line with the approaches of Foucault and Bourdieu on the modern state and domination, other representations in humor magazines are also seen as tools of domination and symbolic violence. In the context of the construction of national identity, it is aimed to read the position of the Jews as the Other in the history of Turkey through cartoons, and the reconstructed Us/Other identities are tried to be revealed. In this direction, it is aimed to analyze the ideological messages conveyed by the stereotypical visual and discursive codes carried by the representations in the cartoon magazines with semiotic analysis and critical discourse analysis. For this purpose, a total of 618 Jewish themed cartoons have been identified, 312 from the Akbaba and 306 from the Karikatür Magazine, Akbaba Magazine and Karikatür Magazine, which were published between 1930-1945. 48 of these cartoons selected by purposive sampling have been categorized in thematic and stereotypical contexts and examined within the framework of critical discourse analysis and semiotic analysis. When the findings of the study are evaluated, it is seen that the stereotypical representations in the cartoons marginalize the Jews, reconstruct the Us/Other distinction and national reality, and justifies political discourses and practices. Therefore, it is possible to interpret the media as dispositive and the cartoons in magazines as tools that strengthen domination through symbolic violence. For this reason, the study draws attention to the fictionality of the reality presented by the media discourse and points out that the Us/Other identities should be questioned.