Çağdaş epistemolojide ikinci düzey sarsıcılar ve rasyonalite problemi

Abstract

İkinci düzey sarsıcılar bir inancın rasyonel bir şekilde oluşmadığına şüphe çeken delillerdir. Böyle bir şüpheden dolayı, negatif karakterli ikinci düzey delillerin pozitif epistemik statüye sahip inançlar üzerinde sarsıcı role sahip olduğu iddia edilmektedir. Ancak, çağdaş epistemolojide ikinci düzey delillerin sarsıcı rolü oldukça tartışmalıdır. Çünkü ikinci düzey delillerin bir sarsıcı olduğu görüşü rasyonalitenin doğası bakımından paradoksal sonuçlara yol açmaktadır. Bu çalışmanın amacı, ikinci düzey delillerin epistemik bir sarsıcı rolü olduğunu savunmak ve buna yönelik itirazları karşılamaya çalışmaktır. İkinci düzey delilleri birer epistemik sarsıcı olarak kabul etmenin rasyonalite konusunda bir çıkmaza sürüklediği iddia edilse de problemin kaynağı rasyonalitenin doğası hakkında hatalı bir yaklaşım benimsenmesidir. Tezimiz şudur ki, rasyonalite ve gerekçelendirme arasında bir ayrım bulunmakta olup, epistemik performansa dayalı bir rasyonalite anlayışı ikinci düzey delillerin neden bir sarsıcı olduğunu açıklar. Kabaca, doğru inancı bilgiye dönüştürecek bir koşul olarak gerekçelendirme sağlandığında, öznenin kendisinden şüphe duymasına neden olacak ikinci düzey deliller yanıltıcıdır ve inancı gerekçelendiren unsurları sarsmaz. Buna karşın, rasyonalite kişinin elindeki sebeplerin neye inanmak için bir dayanak olabileceğini kavramasıyla sağlanabilir. Bu kavrayışa sahip kişi, epistemik performansının bir sonucu olarak epistemik bir tutum alır. Bu nedenle, böyle bir performansın mümkün olmadığına yönelik sebep teşkil eden ikinci düzey deliller birer epistemik sarsıcıdır.

Second-order (higher-order) defeaters are evidence that casts doubt on the rationality of a belief. Because of such doubt, second-order evidence of negative character is claimed to have a defeater role on beliefs with positive epistemic status. However, the defeater role of second-order evidence in contemporary epistemology is highly controversial. According to the objections raised in this regard, the view that second-order evidence is a defeater leads to paradoxical consenquences in terms of the nature of rationality. The aim of this study is to argue that second-order evidence has an epistemic defeater role and to try to meet the objections to this. Although it is claimed that accepting second-order evidence as an epistemic defeater leads to a deadlock in rationality, the source of the problem is the erroneous approach about the nature of rationality. My thesis is that there is a distinction between rationality and justification, and an epistemic performance-based understanding of rationality reveals why second-order evidence is a defeater. Roughly, second-order evidence is misleading when justified as a condition to transform true belief into knowledge and does not defeater the elements that justify the belief. Conversely, rationality can be achieved by recognizing what reasons at hand can be a basis for believing. Subjects with this understanding take an epistemic attitude as a result of epistemic performance. Therefore, the second-order evidence that such a performance is not possible is an epistemic defeater.