Ortaokul matematik ders kitaplarının ilişkilendirme becerisi açısından incelenmesi

Abstract

Bu araştırmanın amacı, Türkiye’nin farklı bölgelerinde ders kitabı olarak kullanılan 8 ortaokul matematik ders kitabının matematiksel ilişkilendirme ve kazanım temelli ilişkilendirme açısından incelemektir. Bu araştırmada, nitel araştırma tekniklerinden doküman analizi bir yöntem olarak kullanılmıştır. Araştırmanın veri kaynağı 2020-2021 eğitim-öğretim yılında öğrencilere MEB onaylı 8 matematik ders kitabıdır. Ders kitaplarındaki içerikler gerçek hayatla ilişkilendirme, farklı disiplinlerle ilişkilendirme, kavramın farklı gösterimleri arasında ilişkilendirme ve kavramlar arası ilişkilendirme olmak üzere 4 tür üzerinden incelenmiştir. Ayrıca bu ilişkilendirme türlerinin matematiğin içinde veya dışında olmasına, sayısına ve niteliğine bağlı olarak yeniden sınıflandırılan kazanım temelli ilişkilendirme türleri sınıflaması tanımlanmıştır. Bu sınıflama homomorfik ilişkilendirme, izomorfik ilişkilendirme, endomorfik ilişkilendirme, otomorfik ilişkilendirme ve kazanım dışı ilişkilendirmeden oluşmaktadır. Bu iki sınıflama üzerinden kitaplarda yer alan öğrenme içerikleri incelenmiştir. Araştırma sonunda ders kitaplarında ilişkilendirme türlerinin sayısında değişiklik olmakla birlikte en fazla gerçek hayatla ilişkilendirmeye ve kavramlar arası ilişkilendirmeye yer verildiği, en az farklı disiplinlerle ilişkilendirme yapıldığı, sınıf seviyesi arttıkça kavramlar arası ilişkilendirme sayısının da artış gösterdiği, sınıf düzeyleri aynı olan kitaplar arasında benzer oranda ilişkilendirme türlerinin olduğu, kazanım temelli ilişkilendirme türlerinden kitapların çoğunluğunda en fazla izomorfik ilişkilendirme en az kazanım dışı ilişkilendirme yapıldığı sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca ilişkilendirmelerin bulunduğu kazanımların yer aldığı TIMSS bilişsel alan düzeyleri öğrenme alanlarına göre farklılık göstermektedir. Tüm ilişkilendirmelerin yaklaşık yarısı uygulama düzeyindeki kazanımlarda, beşte biri bilme düzeyindeki kazanımlarda ve üçte biri muhakeme yapma düzeyindeki kazanımlarda yer almaktadır.

The aim of this research is to examine 8 secondary school mathematics textbooks used as textbooks in different regions in Turkey in terms of mathematical connection and acquasiation - based connection. In this research, document analysis, one of the qualitative research techniques, was used as a method. The data source of the research is 8 mathematics textbooks approved by the Ministry of National Education for the students in the 2020-2021 academic year. The contents in the textbooks were examined in 4 types: connection with real life, connection with different disciplines, connection between different representations of the concept and connection between concepts. In addition, a context-based classification of connection types, which are reclassified depending on whether these connection types are in or out of mathematics, their number and quality, has been defined. This classification consists of homomorphic connection, isomorphic connection, endomorphic connection, automorphic connection and out of acquasiation connection. The learning contents in the books were examined through these two classifications. As a result of the research, although there was a change in the number of association types in the textbooks, associating with real life and inter-concept connection were mostly included, at least associating with different disciplines, as the grade level increased, the number of connection between concepts increased, and among the books with the same grade levels, there were similar association types. It was concluded that the most isomorphic connection and the least out of acquasiation connection were made in the majority of the acquisition-based association types. In addition, TIMSS cognitive domain levels, which include acquisitions with connection, differ according to learning domains. About half of all connection are at the application level, one fifth is at the knowing level, and one third is at the reasoning level.