Türkiye’de tarım sektöründe ücretsiz aile çalışanları: Nicel ve nitel verilerle bir analiz

Abstract

Araştırmanın amacı, Türkiye, TR32 ve Denizli ili örneği ile ‘Ücretsiz Aile İşçisi/Çalışanı’ olmayı belirleyen sosyo-demografik özellikleri ve çalışma koşullarını tespit etmektir. Amaca uygun biçimde: Birincisi, “Türkiye ve TR32 Bölgesi’nde tarım sektöründe ücretsiz aile çalışanı olmayı belirleyen sosyo-demografik özellikler ve çalışma koşulları nelerdir?”; ikincisi “Denizli İlinde tarım sektöründe ücretsiz aile çalışanı olmayı belirleyen sosyo-demografik özellikler ve çalışma koşulları nelerdir?” olmak üzere iki temel araştırma sorusu belirlenmiştir. Kuramsal çerçeve, nicel ve nitel yönteme dayalı araştırma, üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde ücretsiz aile çalışanı, kuramsal boyutuyla yazın taraması yöntemi ile incelenmiştir. İkinci bölümde araştırmanın soruları nicel yöntemle; ‘TÜİK 2019-2021 Hanehalkı İşgücü Anketi Mikro Veri Seti ve 2021 Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması Mikro Veri Seti’ aracılığı ile genel ve tarım sektörü özelinde ‘Karşılaştırmalı Tablolar, Çoklu ve İkili Lojistik Regresyon’ analizleri ile incelenmiştir. Fenomonolojik temelli üçüncü bölüm, Denizli ilinde otuz katılımcı ile yüz yüze yapılan görüşmelerden elde edilen bulguların içerik analizi yöntemi ile yorumlanmasından oluşmaktadır. Tarım sektöründe ücretsiz aile olarak çalışanlarının Türkiye’deki payı, %81,6; TR32 Bölgesi'nde ise %73,7'dir. Regresyon bulgularına göre kadın, evli ve 5 yıllık ilkokul eğitim düzeyine sahip olmak, 4 kişiden fazla kişinin olduğu hanede yaşamak, tarım sektöründe ve 10’dan az kişinin çalıştığı işyerlerinde çalışmak, Anadolu Bölgesi’nde yaşamak ücretsiz aile çalışanı olma durumunu artıran değişkenlerdir. Nicel ve nitel bulgular, haftalık çalışma süresi ve yaş değişkenleri dışında Türkiye, TR32 ve Denizli için büyük oranda örtüşmektedir. Nitel araştırma bulgularına göre ücretsiz aile çalışanı olma nedenleri; yoksulluk, toplumsal cinsiyetçi bakış açısı ve uygulanan tarımsal destekleme politikaları ile açıklanabilir.

The aim of this research is to identify the socio-demographic characteristics and working conditions that determine the status of being an unpaid family employee in the agricultural sector in Turkey, particularly focusing on the TR32 region and Denizli province. The study will address two main research questions: The first one, “What are the socio-demographic characteristics and working conditions that determine the status of being an unpaid family employee in the agricultural sector in Turkey and the TR32 region?” and the second, “What are the socio-demographic characteristics and working conditions that determine the status of being an unpaid family employee in the agricultural sector in Denizli province?” The research consists of three main parts, the theoretical framework and research based on quantitive and qualitative approach. The first part explores the concept of unpaid family employee from a theoretical perspective through a literature review. The second part employs quantitative methods, utilizing data from the ‘2019-2021 Household Labour Force Survey Micro Data Set’ and the ‘2021 Income and Living Conditions Survey Micro Data Set,’ to conduct ‘Comparative Tables, Multiple and Binary Logistic Regression’ analyses. The third part, based on phenomenology, involves face-to-face interviews with thirty participants in Denizli province whose findings are analyzed using content analysis. The percentage of unpaid family employee in the agricultural sector in Türkiye is 81.6%, while in the TR32 Region, it is 73.7%. According to the regression findings, being female, married, having completed primary education (5 years), living in households with more than 4 members, working in the agricultural sector and in workplaces with fewer than 10 employees, and residing in the Anatolia Region are variables that increase the likelihood of being an unpaid family employee. The quantitative and qualitative findings largely correspond to Türkiye, the TR32 Region, and Denizli, except for variables such as weekly working hours and age. According to the qualitative research findings, the reasons for being an unpaid family employee can be attributed to poverty, gender biases, and agricultural support policies.