Alan Gratz’ın “Refugee” ve Peter Härtling’in “Djadi, Flüchtlingsjunge” adlı romanlarında mülteci çocuklar

Abstract

Bu makalede, 21. yüzyıl Alman edebiyatının yetkin bir temsilcisi olan Peter Härtling’in “Djadi, Flüchtlingsjunge” (2016) adlı romanı ile Amerikan edebiyatının tanınmış bir yazarı olan Alan Gratz’ın, “Refugee” (2017) adlı, biri Almanca, diğeri İngilizce olarak kaleme alınmış olan eserleri mültecilik sorunsalı ekseninde, özellikle mülteci olarak yaşamanın çocuk psikolojisine yansımaları açısından karşılaştırmalı olarak analiz edilecektir. Çalışmamızda esasen, edebiyat ve gerçeklik arasındaki göbek bağından hareketle, gerçek dünyanın acil çözüm bekleyen kanayan yarası olan mülteci sorununa kurmaca dünyadan yükselen mülteci çocukların iç çığlıklarıyla dikkat çekmeyi amaç edindik. İçinde yaşadığımız 21. yüzyılda tüm dünya ülkelerinin, İkinci Dünya Savaşı’ndan bu yana gerçekleşen en geniş ölçekli mülteci hareketi ile karşı karşıya kalıp yüzleştiği görülmektedir. Son yıllarda yeryüzünün çeşitli yerlerinde meydana gelen bölgesel savaşlar sebebiyle mülteci ve sığınmacı yetişkin ve çocuk sayısı ciddi ölçüde artış göstermiştir. Mülteci grupları tarafından genel olarak karşılaşılan ve makalede ayrıntılı olarak tespit edilen zorluklar henüz reşit olmamış mülteci çocuklar açısından ciddi psikolojik etkilere sebebiyet vermektedir. Gerçek dünyadan aldığı kaynaklarla beslenen edebiyatın kurmaca dünyası da içinde vücut bulduğu çağın en öne çıkan sorunu olan mültecilik sorununa duyarsız kalmamış ve bu sorunu farklı açılardan işlemeye başlamıştır. Nitekim milenyum edebiyatından karşılaştırmak üzere özenle seçtiğimiz bu eserlerde mültecilik sorunu, özellikle çocuk psikolojisine yansımaları açısından ele alınmıştır. Bu nedenle çalışmada, eserlerdeki kurmaca mülteci çocukların, gerçek dünyadaki aktörlerle olan benzerlikleri sorgulanacaktır. Eserlerin kurmaca dünyasında, mülteci çocukların gerçek hayatta yüzleşmek zorunda kaldığı bu ve benzeri sorunların ne kadarına ne ölçüde değinildiği, bu sorunlara hangi açılardan ve nasıl bir tutumla yaklaşılıp yer verildiği incelenecektir. Çalışmamızda her şeyden önce karşılaştırma yöntemi kullanılacaktır. Birbirine yakın dönemlerde yazılmış olan, yani tarihsel ve toplumsal açıdan birbirine benzer olguların yaşandığı bir zamanda üretilmiş olan bu eserler “tipolojik karşılaştırma” yöntemiyle karşılaştırılacak, ayrıca tarihsel-toplumsal, psikanalitik, pozitivist eleştiri ve edebiyat sosyolojisi yöntemlerinden yararlanılacaktır.