3-6 yaş çocukların duygu düzenleme becerileri ve problemli davranışlarının annenin kişilik yapısı ile ilişkisi

Abstract

Problem davranışlar; bireyin kendisine ve çevresine zarar veren ve içinde bulunduğu toplumun sosyal değerlerine uygunsuz olduğu için bireyin sosyal ortamların dışında kalmasına neden olan davranışlardır. Duygu düzenleme ise bir kişinin duygusal tepkileri izlemek, değerlendirmek ve değiştirmekten sorumlu olan dışsal ve içsel süreçlerini ifade eder. Duygu düzenleme becerilerinin erken çocukluktan itibaren gelişmeye başladığı bilinmektedir. Gelişimin ve öğrenmenin son derece hızlı olduğu okul öncesi dönemde, gelişim çevresel faktörlerin, özellikle de ebeveyn davranışları ve aile ortamının etkisi altındadır. Ebeveynler, çocuklarının davranışlarını ve duygu düzenleme becerilerini kalıtımsal etkenler kadar kişilik özellikleri ve ebeveynlik tutumları üzerinden de etkiler. Mevcut yazın gözden geçirildiğinde, çocukların problem davranışları ve duygu düzenleme becerilerinin çeşitli değişkenlere göre incelendiği araştırmalara rastlanmıştır. Annenin kişilik özellikleri ile çocukların problemli davranışlarının ilişkisini ve annenin kişilik yapısı ile çocuğun duygu düzenleme becerilerinin ilişkisini ayrı ayrı inceleyen çalışmalar da literatürde mevcuttur ancak annenin kişilik özelliklerinin çocuğun duygu düzenleme becerileri ve problemli davranışları ile olan ilişkisinin birlikte incelendiği ve 3- 6 yaş grubu çocuklarını içeren herhangi bir çalışmaya rastlanmamıştır. Mevcut çalışmamızda, 3-6 yaş grubundaki okul öncesi çocukların problemli davranış ve duygu düzenleme becerilerinin annenin kişilik özellikleri ile, birbirleri ile ve sosyodemografik veriler ile ilişkisine ve annelerin kişilik özelliklerinin sosyodemografik veriler ile ilişkisine bakmayı amaçladık. Çalışmamızın örneklemini, araştırmaya katılmayı kabul eden ve gönderilen çevrim içi anket formunu eksiksiz şekilde dolduran 632 çocuk ve onların anneleri oluşturmaktadır. Araştırmaya katılan anneler tarafından Sosyodemografik Veri Formu, Anaokulu ve Anasınıfı Davranış Ölçeği (AADÖ), Duygu Düzenleme Ölçeği (DDÖ) ve Beş Faktörlü Kişilik Özellikleri Ölçeği (BFKÖÖ) doldurulmuştur. Çalışmamıza katılan çocukların %52,1’i erkek, yaş ortalaması 53,82 ± 11,12 aydır. Çalışmamızda tüm AADÖ toplam ve alt puanları ile tüm DDÖ toplam ve alt puanları arasında; çocukların AADÖ Dışa Yönelim puanları ile annelerin BFKÖ Dışa Dönüklük puanları ve çocukların AADÖ Antisosyal puanları ile annelerin BFKÖÖ Gelişime Açıklık puanları hariç; çocukların diğer tüm AADÖ toplam ve alt puanları ile tüm DDÖ toplam ve alt puanları ile annelerin tüm BFKÖÖ puanları arasında korelasyon saptanmıştır. Çalışmamızda, çocukların toplam DDÖ puanları ile annelerin BFKÖÖ Dışa Dönüklük ve Gelişime Açıklık puanlarının çocukların AADÖ Sosyal Beceri puanlarını olumlu yönde etkilediği saptanmıştır. Çocuğun yaşının da AADÖ Sosyal Beceri puanlarını olumlu yönde etkilemektedir. Çocuğun erkek cinsiyette olması ve ile annenin yaşı ise AADÖ Sosyal Beceri puanlarını olumsuz yönde etkilemektedir. Çocukların DDÖ toplam puanları ile annelerin BFKÖÖ Dışa Dönüklük puanları çocukların AADÖ Problem Davranış Toplam Puanı üzerine negatif etki yapmaktadır. Ayrıca annelerin Nevrotiklik puanları arttıkça çocuklardaki problemli davranış puanları artmaktadır. Erkek çocuklarda ve annenin eğitim durumunun daha yüksek olduğu ailelerde problemli davranışın daha fazla görüldüğü, çocuğun yaşı arttıkça problemli davranışın azaldığı saptanmıştır. Çocukların AADÖ Problem Davranış Toplam puanlarının DDÖ toplam puanları üzerinde negatif bir etkiye, AADÖ Sosyal Beceri Toplam puanlarının ise pozitif etkiye sahip olduğu görülmüştür. Annelerin BFKÖÖ Dışa Dönüklük ve Nevrotiklik puanlarının ise DDÖ toplam puanları üzerinde negatif etkiye sahip olduğu görülmüştür. Son olarak, çocuğun yaşı arttıkça toplam DDÖ puanlarının azaldığı ve annenin yaşı arttıkça toplam DDÖ puanlarının arttığı saptanmıştır. Sonuç olarak, çalışmamızda okul öncesi çocukların problem davranışları ve duygu düzenleme becerileri bazı sosyodemografik değişkenler ile ilişkili bulunmuş; ayrıca okul öncesi çocukların problem davranışları ve duygu düzenleme becerilerinin birbirini karşılıklı olarak etkilediği ve annenin bazı kişilik özelliklerinden de etkilendiği saptanmıştır. Bu risk faktörlerini bilmek problemlere erken dönemde müdahale edilebilmesine ve annelere yönelik farkındalık ve destek programlarının geliştirilmesine olanak sağlayabilir.

Problem behaviors are behaviors that harm the individual and his/her environment and cause the individual to stay out of social environments because they are inconsistent with the social values of the society in which they live. Emotion regulation, on the other hand, refers to a person's external and internal processes that are responsible for monitoring, evaluating, and modifying emotional responses. It is known that emotion regulation skills begin to develop from early childhood. In the preschool period, where development and learning are extremely rapid, development is under the influence of environmental factors, especially parental behaviors and family environment. Parents influence their children's behavior and emotion regulation skills through hereditary factors as well as personality traits and parenting attitudes. When the current literature was reviewed, it was found that studies examining children's problem behaviors and emotion regulation skills according to various variables. There are also studies in the literature examining the relationship between the mother's personality traits and the problematic behaviors of the children, and the relationship between the mother's personality structure and the child's emotion regulation skills, but no study was found in which the relationship between the mother's personality traits and the child's emotion regulation skills and problematic behaviors were examined together and included children aged 3-6 years. In our current study, we aimed to examine the relationship between the problematic behavior and emotion regulation skills of the preschool children in the 3-6 age group with the personality traits of the mothers, with each other and with the sociodemographic data, and the relationship between the personality traits of the mothers and the sociodemographic data. The sample of our study consists of 632 children and their mothers who accepted to participate in the study and filled out the online questionnaire completely. Socio-demographic Data Form, Preschooland Kindergarden Behaviour Scales (PKBS–2), Emotion Regulation Checlist (ERC) and Big Five Inventory (BFI) were filled in by the mothers participating in the study. 52.1% of the children participating in our study were boy, and the mean age was 53.82 ± 11.12 months. In our study, between all PKBS–2 total and sub-scores and all ERC total and sub-scores; excluding children's PKBS–2 Externalizing Problems scores, mother's BFI Extraversion scores, and children's PKBS–2 Antisocial scores, and mother's BFI Openness scores; a correlation was found between all the other PKBS–2 total and subscores of the children, and all ERC total and sub-scores of the children, and all the mother’s BFI scores. In our study, it was determined that the children's total ERC scores and the mother's BFI Extraversion and Openness scores positively affected the children's PKBS–2 Total Social Skill scores. The age of the child and the age of the mother also affect the PKBS–2 Total Social Skill scores positively. The fact that the child is boy has a negative effect on the Total Social Skills scores of PKBS–2. Children's ERC total scores and mother's BFI Extraversion scores have a negative effect on children's PKBS– 2 Problem Behavior Total Score. Additionally, as mother's Neuroticism scores increase, children's problem behavior scores increase. It has been determined that problematic behavior is more common in boys and in families where the education level of the mother is higher, and the problematic behavior decreases as the child's age increases. It was observed that children's PKBS– 2 Problem Behavior Total scores had a negative effect on their ERC total scores, while their PKBS–2 Social Skills Total scores had a positive effect. It was observed that the mother's BFI Extraversion and Neuroticism scores had a negative effect on their ERC total scores. Finally, it was found that as the age of the child increases, total ERC scores decrease, and as the age of the mother increases, total ERC scores increase. As a result, in our study, preschool children's problem behaviors and emotion regulation skills were found to be associated with some sociodemographic variables; it has also been determined that preschool children's problem behaviors and emotion regulation skills mutually influence each other and are also affected by some personality characteristics of the mother. Knowing these risk factors can enable early intervention and development of awareness and support programs for mothers.