Zihinsel yetersizliği olan çocukların ebeveynlerinde bakım verme yükü ve ilişkili etmenlerin belirlenmesi

Abstract

Zihinsel yetersizlik; gelişimsel evre boyunca başlayan, zihinsel işlevlerde kısıtlılığa neden olan nörogelişimsel bir bozukluktur. Zihinsel yetersizliği olan çocukların aileleri yakınlarının kronik ve geri dönüşsüz olan bu durumdan etkilenirler. Kronik tıbbi ve psikiyatrik hastalıklarda bakım verme yükünü değerlendiren çok sayıda araştırma olsa da kronik seyirli ve yaşam boyu bakım gereksiniminin olduğu Zihinsel Yetersizlik (ZY) ile ilgili veriler kısıtlıdır. Bu çalışmada ZY tanılı çocuk ve ergenlerin bakım verenlerinde bakım verme yükünü, depresyon düzeylerini ve sosyal uyumlarını değerlendirmek, bu değişkenlere etki eden etmenleri incelemek amaçlanmıştır. Araştırma örneklemini, Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları polikliniklerine başvuran 6-17 yaş arasındaki ZY tanılı çocuklar oluşturmaktadır. Araştırmaya 90 olgu ve primer bakım veren ebeveyni dahil edilmiş, ebeveynlerden Zarit Bakım Yükü Ölçeği, Sosyal Uyum Kendini Değerlendirme Ölçeği ve Beck Depresyon Ölçeğini doldurmaları istenmiştir. Ayrıca, komorbid tanıların belirlenmesi amacıyla Okul Çağı Çocukları için Duygulanım Bozuklukları ve Şizofreni Görüşme Çizelgesi– Şimdi ve Yaşam Boyu Şekli-DSM-5 Kasım 2016- Türkçe Uyarlaması (ÇDŞG-ŞY-DSM-5-T) uygulanmıştır. Sosyodemografik özellikleri kapsayan bilgi formu ebeveynle yüz yüze görüşme yöntemiyle araştırmacı tarafından doldurulmuştur. Çalışmamızın sonucunda, ZY tanılı çocuklarının çoğunun ağır olmayan ZY tanısına sahip olduğu ve ZY şiddetinin bakım yüküne, depresyon düzeyine ve sosyal uyuma etki etmediği saptanmıştır. Çocuk ve ergenlerin yaşları ile sosyal uyum arasında aynı yönde ilişki saptanmıştır. Komorbid psikiyatrik tanı sayısı ile bakım verme yükü ve depresyon düzeyi arasında ilişki olduğu belirlenmiştir. Komorbid DB ve/veya KOKGB varlığı bakım verme yükünde ve depresif semptomlarda artış ve sosyal uyumda bozulmayla ilişkilidir. İlaç kullanan olguların bakım verenlerinde kullanmayanlara göre bakım vermenin zorlaştığı, depresif semptomların arttığı ve sosyal uyumlarının bozulduğu saptanmıştır. Antipsikotik kullanımı ile bakım verme yükü ve depresyon düzeyi artışı, antiepileptik kullanımı ile XVI sadece bakım verme yükü artışı ilişkili bulunmuştur. Sosyal Uyum Kendini Değerlendirme Ölçeği ile Beck Depresyon ve Bakım Verme Yükü ölçek puanları arasında ters yönde ilişki olduğu, Beck Depresyon ölçeği ile Bakım Verme Yükü arasında aynı yönde ilişki olduğu saptanmıştır. Sonuç olarak, çalışmamız ZY tanılı çocuk ve ergenlerin bakım verenlerinde bakım verme yükü, depresyon düzeyi ve sosyal uyumun değerlendirilmesi açısından önemlidir. Bakım veren ve hasta sağlığı açısından, ZY tanısı sonrasında bakım verenlerin ihtiyaçlarının belirlenmesi, ruhsal olarak desteklenmesi, komorbid hastalıkların tedavi edilmesi yararlı olabilir.

Intellectual disability is a neurodevelopmental disorder that begins during develop-mental stages and causes limitations in intellectual functioning. The families of child-ren with intellectual disabilities are affected by this chronic and irreversible condition. Although there have been numerous studies assessing the caregiver burden in chronic medical and psychiatric illnesses, data on Intellectual Disability (ID), which has a chronic course and requires lifelong care, is limited. This study aims to evaluate the caregiver burden, levels of depression, and social adjustment in caregivers of children and adolescents diagnosed with ID and examine the factors influencing these variab-les. The research sample consists of children aged 6-17 diagnosed with ID who pre-sented to the Child and Adolescent Psychiatry outpatient clinics at Pamukkale Univer-sity Medical Faculty. The study included 90 cases and their primary caregiver parents, who were asked to complete the Zarit Burden Interview, Social Adjustment Self-Eva-luation Scale, and Beck Depression Inventory. Additionally, the Schedule for Affec-tive Disorders and Schizophrenia for School-Age Children-Present and Lifetime Ver-sion-DSM-5 (K-SADS-PL-DSM-5) in Turkish was administered to determine comor-bid diagnoses. A questionnaire covering sociodemographic characteristics was comp-leted by the researcher through face-to-face interviews with the parents. As a result of our study, it was determined that the majority of children diagnosed with ID had mild ID, and the severity of ID did not have an impact on caregiver burden, depression levels, or social adjustment. There was a positive correlation between the ages of child-ren and adolescents and social adjustment. It was found that the number of comorbid psychiatric diagnoses was correlated to caregiver burden and depression levels. The presence of comorbid Conduct Disorder and/or Oppositional Defiant Disorder was as-sociated with increased caregiver burden, depressive symptoms, and impaired social adjustment. It was found that caregivers of individuals using medication experienced increased caregiver burden, higher levels of depressive symptoms, and impaired social adjustment compared to non-users. An increase in caregiver burden and depression XVIII levels was associated with antipsychotic use, while only an increase in caregiver bur-den was associated with antiepileptic use. There was a negative correlation between the Social Adjustment Self-Evaluation Scale and the Beck Depression Inventory and the Zarit Burden Interview scores, and a positive correlation between the Beck Dep-ression Inventory and the Zarit Burden Interview. In conclusion, our study is important for evaluating caregiver burden, depression levels, and social adjustment in caregivers of children and adolescents diagnosed with ID. Identifying and supporting the needs of caregivers, providing them with psychological support, and treating comorbid con-ditions can be beneficial for caregiver and patient health.