Vergileme ve yoksulluk ilişkisi: Türkiye’nin düzey-1 bölgeleri bazında ampirik analizi

Abstract

Yoksulluk tarihsel süreçte var olan ve çözülmesi gereken önemli bir sorundur. Bu sorunla mücadelede hükümetlere önemli görevler düşmektedir. Hükümetlerin yoksulluğa yönelik politikalarında belirleyici rol oynayabilecek mali araçların başında vergiler gelmektedir. Vergilerin yoksulluk üzerindeki etkisinin yönü, ülkede uygulanan vergi politikalarına bağlı olarak değişkenlik gösterebilmektedir. Bu kapsamda çalışmanın amacı, Türkiye'nin düzey-1 bölgeleri bazında vergi yükü ve yoksulluk ilişkisini panel veri analizi yöntemi ile iki model (Model 1: 2006-2020/ Model 2: 2010-2020) üzerinden incelemektir. Çalışmada, tanısal testler sonucunda yöntem olarak Beck-Katz (1995) tahmincisi uygulanmaktadır. Analizde yer alan vergi yükü kavramı en temel tanımıyla vergi gelirlerinin GSYH içerisindeki payını ifade etmektedir. Yoksulluk kavramı ise göreli yoksulluk tanımından yola çıkarak, bir ülkenin ortalama gelirin %60’ının altında gelir elde eden kesimi ifade etmektedir. Analiz sonucunda elde edilen bulgular, vergi yükünde meydana gelen bir artışın yoksulluğu azalttığını ortaya koymaktadır. Bulgularda, katsayı sınırlı düzeyde olsa da vergi yükü ile yoksulluk arasındaki negatif ilişkiye dair kanıtlar sunulmaktadır. Bu sonuçlar Türkiye'de uygulanan vergi politikalarının yoksul kesimi olumlu yönde daha fazla etkileyecek şekilde revize edilmesi gerektiğini göstermektedir.

Poverty is an important problem that has existed throughout history and needs to be solved. Governments have an important role to play in tackling this problem. Taxes are one of the most important fiscal instruments that can play a decisive role in governments' policies towards poverty. The direction of the impact of taxes on poverty may vary depending on the tax policies implemented in the country. In this context, the aim of this study is to examine the relationship between tax burden and poverty on the basis of level-1 regions of Turkey through two models (Model 1: 2006-2020/ Model 2: 2010-2020) with the panel data analysis method. In this study, Beck-Katz (1995) estimator is applied as a method as a result of diagnostic tests. In its most basic definition, the tax burden concept in the analysis refers to the share of tax revenues in GDP. The concept of poverty, based on the definition of relative poverty, refers to those earning less than 60% of a country's average income. The findings of the analysis reveal that an increase in the tax burden reduces poverty. The findings provide evidence of a negative relationship between tax burden and poverty, although the coefficient is limited. These results suggest that the tax policies implemented in Turkey should be revised in a way to affect the poor more positively.