İbn Bâcce’ de kâmil insan

Abstract

Antik Çağ’da Sokrates ile başlayan erdemli kişinin, erdemsiz toplumda yalnızlığı sorunu platon ile sistematik açıdan ele alınarak devam etmiştir. Platon, hocasının yargılandığı haksız suçlamaların temelinde asıl problemin Sokrates’in fikirlerindeki yalnızlığı olduğunun farkına varmıştır. Bu sebeple erdemsiz toplumdaki erdemli kişi için bir yönetim planı geliştirmiştir. Bu plana göre erdemli kişinin erdemsiz şehrin insanlarından uzakta yaşaması ve yalnız kalması onun için en iyi yöntem olarak değerlendirilmektedir. İslam düşüncesinde bu konu üzerine ilk defa görüş bildiren Farabi’dir. Farabi bu konu hakkında erdemsiz şehirde yalnız kalan erdemli bireyin erdemli bir şehir bulduğu takdirde erdemsiz şehirden göç etmesinin gerekliliği yönündedir. Farabi’nin, bu düşüncesinin temel dayanağı, yalnız kalan erdemli kişinin, erdemsiz bir toplumda erdemliliğinin muhafaza edebilmesinin ve bu nispetle erdemsizlikle mücadele etmenin de güç olacağını düşünmesinden kaynaklanmaktadır. İbn Bâcce ise, erdemli bireyin, erdemsiz devletteki durumu için birkaç çözüm öne sürmektedir. Bunlardan ilki erdemli kimsenin erdemsiz şehirden alternatif başka bir erdemli şehre göç etmesidir. Eğer ki böyle bir erdemli şehrin yokluğu söz konusuysa, o halde mütevahhid, tekamülünü, inzivaya çekilerek, yani erdemsiz şehrin insanlarından kendini uzak tutarak tamamlamalıdır. Bir diğer yöntem de toplumun ve devletin ıslahının sağlanmasında öncelikle bireyin kendi akli ve ahlaki yetkinliğini güvence altına alması ve sonrasında erdemsiz şehrin bireylerini ilmi aktarımlar ile erdemli bireyler haline gelmesini sağlayarak nüfuz yoğunluğunu arttırmaktır. Nitekim İbn Bâcce’nin amaç edindiği asıl hedef de bireysel, toplumsal ve devlet eliyle sağlanılmış bütüne mâl edilen ideal bir yönetim anlayışıdır.

The problem of the loneliness of the virtuous person in a non-virtuous society, which started with Socrates in ancient times, continued by being systematically addressed by Plato. Plato realized that the real problem behind the unfair accusations against which his teacher was tried was the loneliness of Socrates' ideas. For this reason, he developed a management plan for the virtuous person in the non-virtuous society. According to this plan, it is considered the best method for the virtuous person to live away from the people of the non-virtuous city and remain alone. Farabi was the first to express his opinion on this issue in Islamic thought. On this issue, Farabi states that a virtuous individual who is alone in a non-virtuous city should migrate from the non-virtuous city if he finds a virtuous city. The basis of this idea of Farabi stems from the fact that he thinks that it will be difficult for a virtuous person who is left alone in a non-virtuous society to maintain his virtue and, accordingly, to fight against those who are not virtuous. Ibn Bâcce, on the other hand, puts forward several solutions for the situation of the virtuous individual in the non-virtuous state. The first of these is that a virtuous person migrates from a non-virtuous city to another virtuous city. If there is no such virtuous city, then the mutawahhid must complete his evolution by retreating into seclusion, that is, by keeping himself away from the people of the unvirtuous city. Another method is to increase the intensity of influence by ensuring that the individual first secures his own mental and moral competence in ensuring the reform of society and the state, and then by ensuring that the individuals of the non-virtuous city become virtuous individuals through scientific transfers. As a matter of fact, the main goal that Ibn Bâcce aims for is an ideal management approach that is attributed to the individual, social and state-provided whole.