Ortaokul öğrencilerinin bilim insanı imajları ve bilim insanı imajlarını etkileyen faktörler

Abstract

Öğrencilerin bilim insanı imajları ve bu imajları etkileyen faktörler ile ilgili görüşlerinin ortaya çıkarılması amacıyla yapılan bu araştırma 2022-2023 öğretim yılında Denizli ili Honaz ilçesindeki resmi bir ortaokulda öğrenim gören öğrencilerin katılımlarıyla yapılmıştır. Çalışma, bir grubun belirli özelliklerini belirlemek amacıyla verilerin toplanmasına dayalı betimsel tarama modeliyle yürütülmüştür. Çalışmaya 40 öğrenci katılmıştır. Araştırma iki aşamada gerçekleştirilmiştir. Birinci aşama ölçek uygulama aşaması, ikinci aşama ise ders kitaplarının incelenmesi aşamasıdır. Araştırmada veriler iki veri toplama aracı ile toplanmıştır. Kullanılan veri toplama araçlarından birincisi, ortaokul öğrencilerinin bilim insanı imajları hakkındaki görüşlerini Chambers (1983) tarafından oluşturan Bir Bilim İnsanı Çiz Testi-Draw A Scientist Test (DAST), ikinci veri toplama aracı ise Bilim İnsanı İmajı Ölçeğidir. Bu ölçek, 4 ve 5. Sınıf öğrencilerinin bilim insanı imajlarını belirlemeye yönelik Küçük ve Bağ (2012) tarafından geliştirilmiştir. Çalışmanın ikinci aşamasında ise Milli Eğitim Bakanlığı tarafından 2022-2023 eğitim-öğretim yılında ortaokul ve imam hatip ortaokullarında okutulan 5., 6., 7. ve 8. sınıf Fen Bilimleri Kitabı'nda yer alan bilim insanları incelenmiştir. Her bir öğrenciden bilimsel araştırma yapan birer bilim insanı resmi çizmeleri istenmiştir. Elde edilen veriler, değerlendirme listelerindeki her bir ölçüt dikkate alınarak ayrı ayrı incelenmiştir. Sonuç olarak birçok öğrencinin bilim insanı imajlarının daha önceki çalışmalarda da açıklandığı gibi sıradan basmakalıp gözlüklü, erkek ve laboratuvar önlüklü, genelde laboratuvar ortamında çalışan bir kişi olduğu ortaya çıkmıştır.