Acil servise spor yaralanması nedeniyle başvuran erişkin hastalarda erişkin tipi dikkat eksikliği ve hiperaktivite/dürtüsellik bozukluğu (DEHB) ilişkisi

Abstract

Bu çalışmada spor yaralanmalarında DEHB’ın rolünün araştırılması ve bu durumu etkileyen faktörler belirlenerek, müdahale planlamalarının yapılmasında temel oluşturacağını düşünüyoruz. Acil Servise spor yaralanması nedeniyle başvuran erişkin hastalarda spor yaralanması ile DEHB arasındaki ilişkiyi araştırdık. Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalına spor yaralanması ile başvurmuş hastalar çalışmaya alındı. Acil servise spor yaralanması ile başvuran yetişkin bireyler (n= 150) ile travma ve yaralanma harici bir şikâyet ile başvuran bireyler (n=150) kontrol grubu olarak tanımlandı. Çalışmaya katılmayı kabul eden hastalara Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite/Dürtüsellik Bozukluğu (DEHB) Turgay DSM-IV YDB-TDÖ kullanılmıştır. Birey Tanıma Formu, Dikkat Eksikliği, Aşırı Hareketlilik/ Dürtüsellik, DEHB ile ilgili özellikleri değerlendiren bölümlerden alınan puanlarla hastaların DEHB düşük, orta veya yüksek dereceli semptom gösterme durumlarını inceledik. Araştırmada yer alan hasta grubunda 62 (%41,3) kadın, 88 (%58,7) erkek vardı ve kontrol grubu ile istatistiksel anlamlılık yoktu (p=0,128). Hasta grubunun yaş ortalaması (32,29) kontrol grubunun yaş ortalamasına (30,17) göre daha yüksektir. Hasta grubunda üniversite mezunlarında 63 (%42) kişiyle en çok, ilkokul mezunlarında 14 (%9,3) kişiyle en az olarak görülürken; kontrol grubunda üniversite mezunlarında 71 (47,3) kişiyle en çok, ortaokul mezunlarında 12 (%8) kişiyle en düşük mezuniyete sahipti. Sigara kullanımı ve eğitim durumunun hasta ve kontrol grubuyla arasında anlamlılık görülmedi (p<0,05). Hasta ve kontrol gruplarının DEHB derecesi ile aralarında bir anlamlılık görülmemiştir (p=0,071). Hasta grubunda dikkat eksikliğiinin ortalama 5,96 ile, aşırı hareket dürtüselliğin ortalama 5,93 ile, DEHB ilişkisinin ortalama 19,56 ile, DEHB skorunun 31,27 ile kontol grubundan daha yüksek olduğu görülmüştür. Düşük DEHB derecesinde sigara kullanmayanların 80 (%47,1) kişiyle daha fazla, orta DEHB derecesinde sigara kullanmayanların 69 (%40,6) kişiyle fazla olduğu görülürken, yüksek DEHB derecesinde 21 kişiyle kişiyle eşit olduğu görülmüştür. DEHB derecesi ile sigara kullanımı arasında anlamlı bir fark görülmüştür (p=0,036). Yaralanmamış yetişkin atletler arasındaki semptom raporlamasını inceleyen bir çalışmada, DEHB'li olanlar, DEHB'si olmayanlara göre çok daha fazla fiziksel, duygusal ve bilişsel semptomları doğrulamıştır. DEHB'li yaralanmamış erkeklerin neredeyse üçte biri (%31,5) ve yaralanmamış kadınların yarısı (%52,6) çeşitli işlevsellik alanlarındaki semptomlar bildirilmiştir. Yetişkinlerde travmatik spor yaralanmalarına risk faktörü olarak çevresel faktörlerin yanında insan davranışlarının incelendiği bir çalışmada DEHB’nin önemli bir unsur olduğu bildirilmiştir. Özellikle beyin sarsıntısı, temas sporlarında tüm yaş grupları arasında yaygındır; DEHB tanılı 13 yaş ve altı çocuklarda beyin sarsıntısı ile başvuru 1997 ile 2007 arasında iki katına ve 14-19 yaşındaki çocuklarda üç katına ve yetişkinlerde de 2 katına çıkmıştır. Bireylerin sporda veya farklı alanlarda yaralanmalarından önce DEHB taraması ile dikkatle irdelenerek incelenmesi ve potansiyel tanı konulmamış DEHB şüpheli bireylerin aktivitelerde yatalanmalarının önüne geçmek için klinik destek almaları gerektiğini düşünüyoruz. Spor yaralanmasında DEHB ilişkisi ile ilgili literatür taramasında çocuklarda yapılmış birkaç çalışma bulunmasına rağmen yetişkinlerde benzer çalışma bulamadık. Acil servise spor yaralanması ile başvuran yetişkin bireylerde DEHB varlığının gözden geçirilmesi ve olası bir şüphe halinde ilgili bölümlere yönlendirilmesinin önemli olduğu sonucuna varılmış olup, bu konu hakkında daha ayrıntılı ve kapsamlı çalışmalar yapılması önerilir.

In this study, we aimed to investigate the role of ADHD in sports injuries, identify factors influencing this condition, and lay the foundation for intervention planning. We examined the relationship between sports injuries and ADHD in adult patients who presented to the Emergency Department due to sports-related injuries. Patients who sought care for sports injuries at the Emergency Medicine Department of Pamukkale University Faculty of Medicine were included in the study. Adult individuals presenting with sports injuries (n=150) were defined as the patient group, and individuals presenting with trauma or complaints other than injuries (n=150) were defined as the control group. The Turgay DSM-IV YDB-TDÖ was used to assess Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD) in patients who agreed to participate in the study. The Individual Recognition Form and sections evaluating Attention Deficiency, Hyperactivity/Impulsivity, and characteristics related to ADHD were used to examine the patients' degrees of exhibiting low, moderate, or high levels of ADHD symptoms. In the patient group, there were 62 (41.3%) females and 88 (58.7%) males, with no statistical significance compared to the control group (p=0.128). The average age of the patient group (32.29) was higher than that of the control group (30.17). While the highest number of university graduates in the patient group was 63 (42%), the lowest number among elementary school graduates was 14 (9.3%). In the control group, the highest number of university graduates was 71 (47.3%), and the lowest among middle school graduates was 12 (8%). There was no significant difference in smoking status and education level between the patient and control groups (p<0.05).There was no significant correlation between the degree of ADHD and smoking in both groups (p=0.071).In the patient group, the average scores for attention deficiency, hyperactivity, impulsivity, and overall ADHD were higher (5.96, 5.93, 19.56, and 31.27, respectively) than those in the control group. The study revealed a significant difference in smoking among individuals with different degrees of ADHD (p=0.036). In a study examining symptom reporting among non-injured adult athletes, those with ADHD confirmed significantly more physical, emotional, and cognitive symptoms than those without ADHD. Nearly one-third of non-injured adult males with ADHD (31.5%) and half of non-injured females with ADHD (52.6%) reported symptoms in various functional areas. In a study examining traumatic sports injuries in adults, environmental factors, along with human behaviors, were reported to be significant risk factors, with ADHD being a crucial factor. Despite several studies on ADHD in children related to sports injuries, our literature review did not reveal similar studies in adults. It is concluded that evaluating the presence of ADHD in adults presenting to the Emergency Department with sports injuries is crucial, and in case of suspicion, referral to relevant departments is essential. We recommend further detailed and comprehensive studies on this topic.