0-14 yaş arası çocuğa sahip ebeveynlerin çocuklarda akılcı antibiyotik kullanımı ile ilgili bilgi ve tutumlarının araştırılması

Abstract

Antibiyotik kullanımın en sık olduğu dönemlerden biri çocukluk dönemidir. Antibiyotiklerin bilinçsiz kullanılması toplumda dirençli bakterilerin hızla yaygınlaşmasına neden olan önemli bir halk sağlığı problemidir. Bu çalışmada Denizli il merkezindeki aile sağlığı merkezlerine başvuran 0-14 yaş arası çocuğa sahip ebeveynlerin çocuklarda akılcı antibiyotik kullanımı hakkında bilgi düzeylerinin saptanması ve tutumlarının belirlenmesi amaçlanmıştır. Tanımlayıcı tipteki bu araştırmanın evrenini Denizli il merkezinde yer alan aile sağlığı merkezlerine başvuran 0-14 yaş arası çocukların anne veya babaları oluşturmaktadır. Evreni temsil edecek örneklem büyüklüğü 323 olarak hesaplanmıştır. Veri toplama aracı olarak 42 soruluk anket formu kullanılmıştır. Çalışmamıza toplam 351 ebeveyn katılmış olup, ebeveynlerin %78,3'ü (n=275) hastanın annesi, %21,7'si (n=76) babasıdır. Çalışmaya dahil edilen çocukların yaş ortalaması 7,00 ± 3,46 yıldır. Araştırma grubunun %72,9'unun akılcı antibiyotik kullanımı hakkında bilgi aldığı bulunmuştur. Bilgi alanların en sık bilgi edindiği kaynak sağlık personelidir. Çalışmaya dahil edilen çocukların son bir yılda en fazla antibiyotik kullandığı hastalık %70,4 ile üst solunum yolu enfeksiyonudur. Çalışmamıza katılan ebeveynlerin %13,1'i her ateşli hastalıkta antibiyotik gerektiğini, %28,2'si antibiyotiklerin soğuk algınlığı, grip, nezle gibi hastalıkları tedavi ettiğini düşünmektedir. Ebeveynlerin eğitim düzeyi, annelerin mesleği, gelir durumu ve ebeveynlerin cinsiyeti ile soğuk algınlığında antibiyotik gerektiğini düşünme durumu arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Antibiyotik direncini bilen, prospektüs okuyan, reçetesiz antibiyotik kullanmayan, evde yedek antibiyotik bulundurmayan, doktordan antibiyotik talep etmeyen ebeveynlerin antibiyotiği doktorun belirttiği süre kadar kullanma oranı daha yüksektir ve bu durum istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur. Reçetesiz antibiyotik kullanma ile anne eğitim düzeyi, yedek antibiyotik bulundurma, doktordan antibiyotik talebi, soğuk algınlığında antibiyotik gerektiğini düşünme, her ateşli hastalıkta antibiyotik gerektiğini düşünme durumu arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Katılımcıların %30,8'i çocuğu hastalandığında doktordan antibiyotik yazmasını talep etmektedir. Eğitim durumu daha yüksek olan ebeveynlerin, gelir durumu daha yüksek olanların, il merkezinde yaşayanların, aile tipi çekirdek aile olanların, antibiyotik direnci ve yan etkilerini bilen ebeveynlerin doktordan antibiyotik talebi daha az olduğu bulunmuştur. Akılcı antibiyotik kullanım bilincini oluşturmak için ebeveynlere antibiyotikler hakkında uygun doz, yeterli süre, yan etkiler, direnç kavramı ve mutlaka hekim reçetesi ile antibiyotik kullanılması ile ilgili bilgilendirme yapılmalıdır.

One of the most frequent periods of antibiotic use is childhood. The unconscious use of antibiotics is an important public health problem that causes the rapid spread of resistant bacteria in the society. In this study, it was aimed to determine the level of knowledge and attitudes of parents with children aged 0-14 who applied to family health centers in Denizli city center about the rational use of antibiotics in children. The universe of this descriptive study consists of the mothers or fathers of children aged 0-14 who applied to family health centers located in the city center of Denizli. The sample size to represent the universe was calculated as 323. A 42-item questionnaire was used as a data collection tool. A total of 351 parents participated in our study, 78.3% (n=275) of the parents were the mother of the patient and 21.7% (n=76) were the fathers. The mean age of the children included in the study was 7.00 ± 3.46 years. It was found that 72.9% of the research group received information about rational antibiotic use. The most common source of information for those who receive information is health personnel. The disease in which the children included in the study used antibiotics the most in the last year was upper respiratory tract infection with 70.4%. 13.1% of the parents participating in our study think that antibiotics are needed in every febrile illness, and 28.2% think that antibiotics treat diseases such as colds, flu, and flu. A statistically significant relationship was found between the education level of the parents, the profession of the mothers, the income status and gender of parents, and the state of thinking that antibiotics should be used in colds. Parents who knew about antibiotic resistance, read the prospectus, did not use over-the-counter antibiotics, did not have spare antibiotics at home, and did not demand antibiotics from the doctor were more likely to use antibiotics for the period specified by the doctor, and this situation was found to be statistically significant. A statistically significant relationship was found between using antibiotics without a prescription and maternal education level, having spare antibiotics, requesting antibiotics from the doctor, thinking that antibiotics are needed in colds, and thinking that antibiotics are needed in every febrile illness. 30.8% of the participants ask the doctor to prescribe antibiotics when their child gets sick. It was found that parents with higher educational status, higher income, those living in the city center, family type nuclear family, parents who know antibiotic resistance and its side effects, had less antibiotic demand from the doctor. In order to raise awareness of rational antibiotic use, parents should be informed about the appropriate dose, sufficient duration, side effects, the concept of resistance, and the use of antibiotics with a physician's prescription.